De beoordeling van de ecologische voetafdruk van bouwproducten kost doorgaans veel tijd en moeite. Niet zo met de software van Enperas, de nieuwste digitale oplossing uit het spin-offprogramma waarmee VITO de Vlaamse economie verduurzaamt en versterkt. Met deze digitale duurzaamheidsbeoordeling, die voortvloeit uit activiteiten van VITO/EnergyVille, kunnen bedrijven in geen tijd hun hele productgamma afdekken.
Duurzaam bouwen begint bij het gebruik van duurzame bouwmaterialen en grondstoffen. Maar hoe weet een architect, aannemer of bouwheer welke bouwproducten hiervoor in aanmerking komen? Door de EPD ( environmental product declaration) te raadplegen, een infosheet waarin alle gegevens staan verzameld van de impact van bouwproducten op het milieu, het klimaat en ook op de menselijke gezondheid. Zo vormt de EPD een gestandaardiseerde manier om de ecologische voetafdruk van een bouwproduct, -proces of -systeem te kwantificeren en erover te rapporteren.
EPD’s verzameld in nationale database
Al in 2014 werden de minimale vereisten waaraan EPD’s moeten voldoen ingeschreven in de Belgische wetgeving. Zo moeten ze zijn gebaseerd op een degelijke levenscyclusanalyse (LCA). Daarin is bijvoorbeeld de milieu-impact van grondstoffen meegenomen, het water- en energieverbruik, de CO2- uitstoot en andere luchtemissies, de productie van afval maar ook het effect op de menselijke gezondheid (voor bouwvakkers maar ook voor gebruikers van gebouwen) en het benodigde transport. Dat laatste aspect is niet onbelangrijk: zo zijn lokaal geproduceerde bouwproducten te verkiezen boven producten die moeten aangevoerd worden van de andere kant van de planeet. De resultaten van die analyse worden samengebracht in een EPD en vervolgens gevalideerd door een onafhankelijke derde expert. Finaal wordt de EPD opgeladen in een publieke database, in België beheerd door de federale overheid.
Snel inzicht verkrijgen in LCA en beoordeling ecologische voetafdruk
Fabrikanten van bouwproducten hebben er dus alle voordeel bij als ze de (liefst beperkte) milieu-impact van hun producten met een EPD kunnen aantonen. Daarvoor kunnen ze sinds kort terecht bij de gloednieuwe spin-off van VITO & EnergyVille, Enperas. Die ontwikkelt software waarmee bedrijven zélf een LCA kunnen maken en concreet de milieukosten becijferen. De resultaten van de LCA vormen de basis van een EPD, waarmee bedrijven hun klanten nauwkeurige en gecertificeerde informatie kunnen aanbieden over de milieu-impact van hun producten. ‘De LCA en de beoordeling van de ecologische voetafdruk van een product was tot nu erg tijdrovend’, zegt Luc Plancke, CEO van Enperas. ‘Door het hele proces te digitaliseren hebben we enorm veel tijd gewonnen. Daardoor kunnen bedrijven nu snel hun hele productgamma afdekken.’
Verduurzaming in de hele keten
Bedrijven krijgen met de Enperas-software ook een krachtig middel in handen om beter zicht te krijgen op de ecologische voetafdruk van hun producten. Door in simulaties parameters te veranderen kunnen ze ontdekken hoe hun bedrijfsvoering duurzamer kan worden gemaakt. Die verduurzamingsoefening beperkt zich niet tot de eigen activiteiten maar kan de hele levenscyclus overspannen. Plancke: ‘Bij zo’n oefening kan iedereen binnen het bedrijf met onze software aan de slag: van de aankoper die verschillende leveranciers ten opzichte van elkaar beoordeelt over de productmanager die duurzame aanpassingen aan een product doorvoert tot de verantwoordelijke voor het afvalbeheer.’ Behalve voor software kunnen bedrijven bij Enperas trouwens ook voor advies omtrent verduurzaming van bouwproducten terecht.
Software levert specifieke resultaten per land
Naast aan de Europese regelgeving moeten EPD’s voldoen aan strikte nationale wetgeving rond duurzaamheidscertificaten voor bouwproducten, en die is in elk land anders. Een van de troeven van Enperas is dat haar software daarmee rekening houdt en deze nationale toetsing eenvoudig kan omrekenen met een enkele muisklik. Zo kunnen resultaten voor België bijvoorbeeld onmiddellijk worden omgezet naar resultaten voor Frankrijk, waardoor het product in kwestie kan worden beschreven vanuit de desbetreffende markt. De toenemende marktvraag naar deze landspecifieke resultaten is trouwens de voornaamste reden waarom de spin-off werd opgestart. ‘Onze focus hierop maakt ons absoluut uniek en laat ons toe de ecologische voetafdruk van een product te valoriseren voor onze klanten’, zegt Plancke.
Enperas spin-off voor LCA/EPD-software
De beslissing voor de creatie van deze spin-off vanuit activiteiten van VITO/ EnergyVille werd al in September 2019 genomen. Vorig jaar werd de structuur dan op poten gezet en werden investeerders aangetrokken. ‘Die tijd heb je nodig om goed uit de startblokken te kunnen schieten’, zegt Bart Swaelens, hoofd tech transfer bij VITO. Sinds de verzelfstandiging van Enperas blijft VITO aandeelhouder van het bedrijf, dat intussen vier medewerkers telt.
De spin-off Enperas zal de toenemende Europese marktvraag voor LCA/EPD-software en -advies bedienen. VITO/EnergyVille behoudt expertise rond LCA en duurzaamheidsmethodieken om vernieuwend onderzoek en ontwikkeling te doen voor en met bedrijven en overheden. Belangrijke innovaties zijn te verwachten rond circulariteit en duurzaamheidsaspecten van gebouwenstock, energietechnologie en -systemen zoals batterijen en power to molecules; dit in nauwe samenwerking met de technologische R&D rond duurzame energie, materialen en chemie van VITO/EnergyVille.
Expertise en technologie valoriseren voor de Vlaamse economie
Met de recente oprichting van de spin-off Enperas (dat software voor duurzaamsheidsbeoordelingen van bouwproducten aanbiedt) en de nakende opstart van Mona (een spin-off die oogscans zal gaan ontwikkelen om onder meer diabetes op te sporen) doet VITO wat het moet doen: expertise en technologie die ze heeft ontwikkeld valoriseren door ze te transfereren naar de industrie. De twee spin-offs zijn de laatste in een groeiend lijstje van bedrijven die in de schoot van VITO zijn ontstaan – een tiental gedurende de afgelopen vijf jaar. Die ‘tech transfer’ kan op twee manieren gebeuren: via de verkoop van een licentie aan een bestaand bedrijf, of via de oprichting van een spin-off. In de meeste gevallen wordt zo de Vlaamse economie versterkt, wat tot de kern van de missie van VITO behoort. Kenmerkend voor VITO wordt daarbij ook duurzaamheid in de Vlaamse industrie geïnjecteerd.
Hoe een spin-off bij VITO tot stand komt
Voor de creatie van een spin-off komt het er allereerst op aan valoriseerbare opportuniteiten te detecteren binnen VITO. ‘Daar hebben we specifieke programma’s voor’, zegt Bart Swaelens, hoofd tech transfer en venture development bij VITO. ‘Neem bijvoorbeeld ‘accelerate your business idea’, een initiatief waarmee we onze medewerkers stimuleren om interessante businessideeën aan te reiken.’ Eens zo’n opportuniteit is geïdentificeerd, komt het erop aan deze te laten rijpen. ‘We bouwen er dan een team rond.’ Het succes van een spin-off staat en valt met de kwaliteit van dat team. ‘Belangrijk hierbij is een goede balans tussen VITO-expertise en extern ondernemerschap. Voor Enperas hebben we daarom speciaal Luc Plancke aangetrokken.’ Daarna wordt een businessplan en een financieel plan opgesteld, en is het cruciaal om externe investeerders te vinden. Zijn die gevonden, dan kan de spin-off opgestart worden.
