In opdracht van de Gulf Organisation for Research & Development (GORD) uit Qatar ontwikkelde VITO/EnergyVille een softwareplatform voor het GSAS. Dat is het framework van de GORD voor de certificering van groene gebouwen en infrastructuur. Het verzamelt bewijzen voor de duurzaamheidskwalificaties van projecten tijdens de ontwerp-, bouw- en gebruiksfase. VITO/EnergyVille heeft het GSAS volledig gedigitaliseerd via GSASgate, het online platform dat alle stakeholders van de projecten proactief op de hoogte houdt.
Duurzaam bouwen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika
In 2015 reisde een delegatie van de Gulf Organisation for Research & Development (GORD), een nonprofitorganisatie uit Qatar die heel sterk focust op duurzaamheid, naar VITO/EnergyVille in België met een concrete wens: de ontwikkeling van een softwareplatform voor een volledige digitalisering van het framework voor groene gebouwen van de GORD. Dat framework is het Global Sustainability Assessment System (GSAS) en bepaalt objectief, nauwkeurig en efficiënt de duurzaamheid van bouwprojecten – en dit van de planfase voor de bouw tot en met het gebruik van het gebouw. In de MENA-regio (Midden-Oosten en Noord-Afrika) is het GSAS het eerste op prestaties gebaseerde certificeringssysteem voor groene gebouwen dat een geïntegreerde levenscyclusbenadering hanteert om de duurzaamheid van bouw- en infrastructuurprojecten te evalueren. Het GSAS, dat de regelgeving voor groene gebouwen binnen de bouwspecificaties van Qatar weergeeft, is gericht op het verbeteren van het ontwerp, de bouw en de exploitatie van gebouwen en identificeert tegelijk duurzaamheidsuitdagingen die specifiek zijn voor de bebouwde omgeving van de MENA-regio. Op basis van technische audits die de groene bouwkenmerken van projecten onderzoeken, kent de GORD attesten toe aan projecten. Het GSAS is hoofdzakelijk bedoeld om bouwheren en projectontwikkelaars, architecten, (onder)aannemers en toeleveranciers ertoe aan te zetten zo duurzaam mogelijk te gaan werken in de MENA-regio.
Softwaretool beoordeelt energieverbruik tot biodiversiteit en binnenlucht
De scope van het GSAS-framework van de GORD is heel ruim. Het wordt niet enkel toegepast op individuele woningen en gebouwen, maar ook op wijken en stadsdistricten. Bovendien beoordeelt de tool alle aspecten die ook maar iets met duurzaamheid te maken hebben, van de meest evidente zoals efficiënt energieverbruik, aandeel hernieuwbare bronnen, minimaal waterverbruik, afvalbeheer en broeikasuitstoot (ook tijdens de bouw) over meer omgevingsgerelateerde aspecten zoals biodiversiteit, lichtvervuiling en luchtverontreiniging tot gezondheidsfacetten zoals binnenluchtkwaliteit en thermisch comfort. Zelfs de minimale zonnereflectie in het straatbeeld wordt meegenomen – al is dat in het zonovergoten Qatar wellicht geen overbodig aspect. Het spreekt voor zich dat het digitaliseren van een zo uitgebreid framework als het GSAS geen sinecure was. ‘We begonnen van een wit blad, met de gegevens die we toen hadden en die we van de GORD kregen’, zegt Karel Styns van VITO. ‘De afgelopen jaren werd de reikwijdte steeds breeder en werd ons digitale platform – dat de GSAS-tools volledig ondersteunt – steeds gesofisticeerder.’ In 2020 was het beoordelingsplatform, na een ontwikkeling van een vijftal jaar klaar en werd het volledig overgeheveld naar de servers van de GORD in Qatar. Daarmee is het project helemaal afgerond, want de organisatie beheart het platform nu zelf. ‘De GORD beschikt over een eigen team van IT’ers, die we mee hebben opgeleid.’
Gestroomlijnde informatieverzameling doorheen bouwproject
De sterkte van de GSASbeoordelingsmethode en van het digitale platform – die verschillen van andere, meer Europese ‘concurrenten’ zoals Breeam – is dat de beoordeling simultaan gebeurt met de evolutie van een bouwproject, van basisontwerp tot oplevering. ‘Tijdens het ontwerp, de planning en de bouw kunnen alle betrokkenen de vereiste documentatie die een bepaald duurzaamheidsaspect moet aantonen (een factuur, een certificaat, een levenscyclus-analyse) uploaden naar het platform’, zegt Pieter Van Den Steen van VITO/ EnergyVille. Het platform faciliteert deze informatieverzameling en stimuleert ze zelfs. ‘Het brengt iedereen samen en zorgt daarbij voor een gecoördineerde en gestroomlijnde communicatie. Dat scheelt heel wat mailverkeer.’ Een virtueel dashboard monitort continu de voortgang van de verzameling van de duurzaamheidsdata, en houdt zo alle betrokkenen bij de les. ‘De procesflow is helder gesynchroniseerd, met notificaties, herinneringen, overzichten … Kortom, iedereen weet welke gegevens hij moet uploaden en wanneer hij dat precies moet doen.’
Dr. Yousef Alhorr, voorzitter van de GORD: ‘Organisaties over de hele wereld benutten de nieuwste technologieën om hun bestaande en nieuwe businessdoelstellingen te bereiken. Als een entiteit die de duurzaamheid in de MENA-regio aanstuurt, had de GORD behoefte aan een state-of-the-art oplossing ter ondersteuning van de geavanceerde tools die zijn opgelegd binnen het GSAS. We zijn blij dat we met VITO/EnergyVille hebben samengewerkt voor de ontwikkeling van het GSASgate-platform dat een ‘all-in-one’-software biedt voor projectbeheer voor alle partij en die werken aan verschillende groene bouwprojecten en die mikken op een GSAS-certificering.’
Snelle en uitgebreide beoordelings- en certificeringmethode
Dat de beoordeling simultaan gebeurt met de evolutie van het bouwproject, zorgt er ook voor dat ze afgerond is bij de oplevering. Daardoor is er geen lange administratieve staart die de finale beoordeling met maanden tot zelfs jaren uitstelt – een euvel dat andere beoordelingsmethoden parten speelt. Het volledig digitale (‘paperless’) platform leent zich ook prima voor verhelderende visualisaties van projecten waarvan de beoordeling al is voltooid. ‘Nu kun je op digitale interactieve kaarten van de regio voor tal van gebouwen en wijken opzoeken hoe sterk ze scoren op het vlak van duurzaamheid’, zegt Van den Steen. En dat zijn er veel, ook al is het digitale platform nog maar heel recent in gebruik genomen. ‘De GORD heeft zo al meer dan duizend projecten beoordeeld. De methode wordt dus heel intensief gebruikt.’
De Qatarese onderzoeksorganisatie wil straks ook in buurlanden en andere staten in de Golf het beoordelingsplatform aanbieden. Door de brede aanpak van de GORD en de hoge eisen die de Qatarezen aan het platform stelden, heeft VITO de afgelopen jaren haar expertise en kennis op het vlak van beoordelings- en certificeringsmethoden voor gebouwen flink kunnen uitbreiden.‘In het geval van het GSAS ging het veel breder dan in tal van Europese beoordelingsmethoden, waarbij vaak gefocust wordt op het energieaspect’, zegt Styns. ‘We denken dat dit ook bij ons veel breder kan gebeuren. Daarbij zouden dan verschillende beoordelingen en certificeringen kunnen worden samengenomen. In ieder geval hebben wij ondertussen de mensen en de middelen in huis om zulke toekomstige beoordelingsmethoden en -platformen te ontwikkelen.’
