Dankzij de batterijtechnologie en -expertise van VITO/EnergyVille kunnen zeilers hun boordaccu’s nu ook op volle zee opladen. Zo kunnen ze langer blijven varen, zonder dat ze daarvoor een lawaaierige en stinkende dieselmotor nodig hebben.
Bannerfoto: © copyright Optimus Yachtbuilders

Een jacht heeft sowieso enkele accu’s aan boord: de navigatie- en besturingsapparatuur werkt op elektriciteit, net als de verlichting, verwarming en andere zaken van comfort. De batterijen kunnen echter maar een beperkte periode stroom leveren. In de meeste jachten worden de accu’s tijdens het varen bijgeladen, maar daarvoor is dan wel een ronkende en diesel slurpende motor nodig. Een zeilboot zonder verbrandingsmotor moet dus naar de kade om zijn batterijen weer op te laden.

Zeker voor zeiljachten is zo’n klassieke motor storend: hij past moeilijk bij het beeld van de zeiler die enkel vaart op de wind en de golven, zuiver en alleen op de natuurelementen. Dat vond ook Christophe Schepens, CEO van de Belgische firma Optimus Yachtbuilders die gespecialiseerd is in yachtingtechnologie. Hij vroeg zich af of een zeilcatamaran ook zeewaardig kon zijn en een groot bereik kon hebben met een elektromotor, batterijen en zonnepanelen. En dit zonder aan boord in te boeten aan comfort.

Schepens kwam al in 2016 in contact met de experts batterijopslag van VITO/EnergyVille. Die vonden de vraag interessant om mee aan te slag te gaan, vooral ook met het oog op het testen en uitbreiden van hun eigen expertise op het gebied van elektrificatie van vaartuigen. ‘We begonnen toen met een evaluatie van het energiemanagement van een zogenaamd zero emission yacht, zegt Klaas De Craemer van VITO/EnergyVille. ‘Op basis daarvan berekenden we welke accu’s er nodig waren, welk batterijmanagementsysteem en welke zonnepanelen daarbij zouden passen.’

Optimus Yachtbuilders ging met die resultaten aan de slag om een prototype van een elektrische zeilcatamaran te bouwen. Die zou op windstille momenten of bij het in- en uitvaren van de haven kunnen varen, aangedreven door twee elektromotors (in elke romp één). ‘Deze motors zouden tijdens het zeilen op de wind als een dynamo nieuwe stroom opwekken voor de boordaccu’s’, zegt Peter Coenen van VITO/EnergyVille.

Innovatief batterijmanagementsysteem

Bij het ontwerp en de bouw van het prototype tijdens de afgelopen twee jaar stond de veiligheid voorop. ‘We zorgden er bijvoorbeeld voor dat de accu’s tijdens het varen niet oververhit of onderkoeld konden raken, en dat ze waterdicht afgeschermd waren van de buitenlucht’, zegt Hans Rymenants van VITO/EnergyVille. Maar het meest innovatieve aan boord is het batterijmanagementsysteem. ‘Het is ons paradepaardje. Het systeem checkt bijvoorbeeld continu de aanwezige lading in de accu’s en geeft deze informatie door aan het energiemanagementsysteem van de boot. Dat is levensnoodzakelijk, want een verkeerde communicatie tussen beide systemen zou ervoor kunnen zorgen dat het jacht bij slecht weer niet meer tot in de haven geraakt.’
VITO/EnergyVille ontwikkelde een oplossing op maat voor Optimus Yachtbuilders, waardoor in 2020 het eerste zero emission yacht – verkocht onder de modelnaam Optimus 45 –voorgesteld kon worden. 
Dezelfde technologie en expertise kan ook worden toegepast in grotere vaartuigen met veel krachtigere motoren. ‘Vooral ferry’s zijn interessant om te elektrificeren’, zegt Coenen. ‘Overzetboten zijn meestal maar kort op zee, en kunnen dus telkens op land hun accu’s weer opladen. Zulke vaarcycli zijn ideaal voor batterijen.’ VITO/EnergyVille doet binnen het Europese onderzoeksproject NAVAIS onderzoek naar (onder meer) elektrische ferry’s.

De elektrische zeilcatamaran hoeft niet aan te meren als zijn batterijen leeg zijn. Hij heeft immers zonnepanelen aan boord zodat zijn accu’s ook op volle zee kunnen opladen. Op basis van gebruiksprofielen van bestaande zeiljachten werkte VITO/EnergyVille diverse scenario’s uit, zodat de opwekking en opslag van de zonnestroom zo goed mogelijk afgestemd is op de stroomvraag. Daarbij hielden de experts ook rekening met zowel nabije als verre zeeën en kusten die de catamaran straks zal aandoen. Coenen: ‘De opbrengst van de zonnepanelen hangt immers af van de locatie. Van Antwerpen over Noorwegen tot Frans-Polynesië: overal schijnt de zon anders.’