Hoe kunnen we nog efficiënter omgaan met energie? Hoe zorgen we voor een meer duurzame energiemix? Hoe realiseren we een spectaculaire daling van broeikasgasemissies? Met die vragen zien heel wat steden en gemeenten zich geconfronteerd. Om doeltreffende maatregelen te kunnen nemen op weg naar een duurzame en koolstofarme samenleving zijn data nodig die ons meer vertellen over het energieverbruik en de broeikasgasemissies
Kaat Jespers:
Bij VITO brengen we al jaren in kaart hoe de energieconsumptie en -productie in Vlaanderen evolueert. Dat doen we in opdracht van de Vlaamse overheid. Elk jaar stellen we voor het Vlaamse Gewest een Energiebalans op: een inventarisatie van energieverbruiken en -productie per sector en per energiedrager met een analyse van de trends vanaf 1990.
Met die cijfers draagt VITO ook bij tot de opmaak van de Belgische broeikasgasemissie-inventaris die internationaal en aan Europa wordt gerapporteerd. De data zijn bovendien broodnodig voor de onderbouwing van het Vlaamse energie- en klimaatbeleid en de opmaak van doelgerichte actieplannen.”
Regionaal en lokaal
De Vlaamse Energiebalans is niet alleen een onmisbare databron voor de Vlaamse overheid. Ze bevat ook een schat aan informatie die als basis kan dienen voor het vastleggen van het energieverbruik en de productie op lokaal niveau. Erika Meynaerts van VITO: “Steden en gemeenten die het Burgemeestersconvenant ondertekend hebben, hebben concrete data nodig om aan hun rapporteringsverplichtingen te voldoen. Die vinden ze in de gemeentelijke CO2-inventarissen die VITO jaarlijks opmaakt in het kader van een referentieopdracht en die de Vlaamse overheid publiek beschikbaar stelt via het kennisportaal www.burgemeestersconvenant.be.”
Praktijkgerichte coaching
Stads- en gemeentebesturen weten intussen dat ze voor objectief cijfermateriaal bij VITO terechtkunnen. "Omdat we de referentieopdracht voor het Burgemeestersconvenant al enkele jaren voor onze rekening nemen, hebben we heel wat ervaring", zegt Erika Meynaerts. “We verzekeren de beschikbaarheid van de data en bewaken de consistentie. Gemeenten maken daar dankbaar gebruik van.” En VITO’s ondersteuning voor steden en gemeenten gaat nog verder.
Yves De Weerdt:
De data vertalen naar acties op lokaal niveau is een hele uitdaging. Daarom bieden we rekenwerk op maat aan. Onder meer Roeselare klopte bij ons aan voor een wetenschappelijke onderbouwing van hun klimaatplan. Maar er is meer. We geven ook praktijkgerichte coaching. Zo helpen we gemeenten om participatieve processen op te zetten waarmee ze aan een breed draagvlak voor de energietransitie kunnen bouwen.
Samen met VITO werken we aan een klimaatplan om de doelstellingen van het Burgemeestersconvenant te bereiken. VITO levert ons de belangrijkste energiedata, voert daar analyses op uit en begeleidt ons bij onze haalbaarheidsstudie.
Timo Wyffels
Expert Klimaat, Energie en Duurzaamheid bij Stad Roeselare
Roeselare rolt klimaatplan uit
Kan Roeselare tegen 2030 klimaatneutraal zijn?
VITO/EnergyVille helpt het uitzoeken. Met onder meer een eigen warmtenet is Roeselare een echte voortrekker in de klimaataanpak. “We zijn ervan overtuigd dat we in onze stad de duurzame transitie waar kunnen maken”, zegt Timo Wyffels, expert Klimaat, Energie en Duurzaamheid bij Stad Roeselare. “En we willen daarbij hoog mikken: lukt het ons om tegen 2030 een klimaatneutrale stad te zijn? Samen met VITO werken we aan een klimaatplan om de doelstellingen van het Burgemeestersconvenant te bereiken. VITO levert ons de belangrijkste energiedata, voert daar analyses op uit en begeleidt ons bij onze haalbaarheidsstudie. Het is niet voldoende om data ter beschikking te hebben. Je moet ze ook bruikbaar kunnen maken voor lokale beleidsvoering. Een uitdaging op zich.”
Burgers participeren in zonnepanelen
Roeselare heeft al heel wat stappen gezet. De stad beschikt over een warmtenet en breidt dat uit naar de andere kant van de stad. Timo Wyffels: “Daarnaast hebben we met een aantal partners een aanvraag ingediend voor een haalbaarheidsstudie binnen Flux50. Binnen dat partnerschap willen we een energiemanagementsysteem opzetten waarin bedrijven actuele energiedata uit de streek kunnen raadplegen – een nuttige aanvulling op de data die we al krijgen via VITO. En we gaan onze stadsgebouwen voorzien van zonnepanelen. We zoeken uit hoe we daarbij burgers kunnen betrekken.” Die samenwerking met burgers is een bewuste keuze. Burgerparticipatie is voor Roeselare een sleutel voor een geslaagde energietransitie. “Ondernemers, kennisinstellingen en burgers moeten de transitie samen waarmaken. We zetten daarom heel erg in op samenwerkingsverbanden en publieke collectieve partnerschappen. Zo geven we de burger grip op zijn omgeving én werken we aan het klimaat. Voor dat concept werden we bekroond met de Slim in de Stad-prijs 2016.”
Urban Agenda
Roeselare draagt zijn ambitie ook buiten de landsgrenzen uit. “Samen met het Poolse Gdansk en Londen zijn we coördinator van het Europese project Partnership for Energy Transition”, zegt Timo Wyffels. “We onderzoeken hoe we vanuit de stadsomgeving de energietransitie mee kunnen waarmaken, een van de speerpunten op de Urban Agenda van de Europese Commissie. De samenwerking is bijzonder vruchtbaar, ook omdat de drie steden qua schaal verschillen en zo van elkaar kunnen leren. Wat in Roeselare werkt, is bijvoorbeeld perfect te implementeren in een Londense wijk. Aan het einde van de rit doen we aanbevelingen om op Europees niveau het stedelijke energiebeleid mee uit te stippelen.”
