Steeds meer bedrijven willen hun bedrijfsvoering – of toch een deel ervan – verduurzamen via een circulaire strategie. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. VITO steekt een helpende hand toe: door de overstap naar een circulair businessmodel concreet te becijferen, alsook de potentiële impact op milieu en klimaat. Q-lite zette zo de stap naar circulair ondernemen door displays onder de vorm van een allesomvattende ‘service’ te gaan verhuren.
Copyright header image: Q-lite
De verduurzaming van een bedrijfsvoering kan via verschillende routes verlopen: bedrijven kunnen de milieu- en klimaatimpact van hun grondstoffen verkleinen, ze kunnen ervoor zorgen dat hun producten langer meegaan en dat defecten gemakkelijker hersteld kunnen worden, of dat deze na hun levensduur hergebruikt kunnen worden of vlot gedemonteerd en gerecycleerd. De grondstoffen- en materialenkringlopen zo veel mogelijk sluiten, daar komt het in de circulaire economie op aan.
Van producten naar diensten
Maar hoe weet een bedrijf of het de juiste circulaire strategie te pakken heeft, passend bij de eigen specifieke bedrijfsvoering en met de laagste milieu-impact? Die keuze kan het management enkel zelf maken, want elk bedrijf is anders en bovendien heeft zo’n keuze ook een impact op de bedrijfsvoering – van productieprocessen over logistiek tot eventueel zelfs de eigenheid van het bedrijf. Circulair ondernemen houdt immers vaak in dat bedrijven in de plaats van producten diensten gaan verkopen, en voor veel firma’s betekent dit een ingrijpende verandering.
Q-lite is zo’n bedrijf. De Belgische fabrikant van slimme en duurzame displayoplossingen (oa. led-schermen) heeft zich voor een groot stuk heruitgevonden als dienstenbedrijf. In zijn circulair businessmodel ‘Display-as-a-service’ verkoopt Q-lite niet langer displays, maar worden deze verhuurd voor een periode van 7 tot 15 jaar. De klant betaalt daarvoor een jaarlijkse vergoeding, maar daarin zitten ook plaatsing, onderhoud en zelfs elektriciteit inbegrepen. Bovendien krijgt de klant de garantie dat het display tijdens de gebruikstermijn kan worden geüpgraded. Na afloop van het contract wordt het display teruggenomen door Q-lite voor herverkoop of recyclage.
Doorgelicht door VITO
Q-lite ontwikkelde het circulair businessmodel met de hulp van VITO, dat veel expertise in huis heeft wat betreft de koppeling tussen duurzame innovatie en economische meerwaarde. ‘We bieden inzicht in hoe een strategische keuze in de richting van een circulair businessmodel kan worden gemaakt, zegt Jeroen Gillabel van VITO. ‘Daarvoor lichten we een bedrijf als het ware eerst door: welke stappen heeft het zelf al gezet, welke producten of diensten komen in aanmerking, wat zijn de relevante circulaire strategieën …’
In het geval van Q-lite lag het voor de hand dat een langere levensduur vanuit milieuoogpunt een interessante optie kon zijn – zoals wel vaker in het geval van elektronica – eventueel gekoppeld aan een focus op herstelling en remanufacturing. Voor het bedrijf uit Baarle-Hertog kwam dat niet als een verrassing. ‘Circulair is niet nieuw voor ons’, zegt Jeroen Raeijmaekers van Q-lite. ‘We zijn er enkele jaren geleden al mee begonnen, voornamelijk in de designfase van onze displays. Maar we vroegen ons af hoe we de levensduur van onze schermen nog konden verlengen, en of dat wel een goede strategie zou zijn. En we wilden weten welke duurzaamheidswinst daaraan vasthangt. Ook hiervoor konden we bij VITO terecht.’
VITO toonde niet alleen de richting, maar becijferde ook concreet wat de keuze voor een langere levensduur en een service- in plaats van een verkoopmodel inhield. Gillabel: ‘Daarvoor gebruiken we een rekentool die we zelf hebben ontwikkeld en waarin we economische en milieuparameters kunnen doorrekenen voor verschillende circulaire scenario’s. Zo konden we aantonen dat het service-model effectief broeikasgasemissies en materiaalverbruik verlaagt als de contractduur voldoende lang is.’ Daarnaast kon Q-lite dankzij die kwantitatieve benadering ook de juiste jaarlijkse vergoeding bepalen voor de ‘Display as a service’. En het bedrijf kreeg zicht op de risico’s verbonden aan dit nieuwe businessmodel. ‘Klanten betalen immers niet meer het volledige bedrag vooraf’, zegt Raeijmaekers. ‘En welke invloed hebben factoren als grondstofprijzen, recyclageopbrengsten en fluctuerende stroomprijzen … Al dit soort zaken heeft VITO voor ons onderzocht, en werden geïntegreerd in de rekentool. Zo kunnen we later bijsturen.’
Langere termijn
Zal het nieuwe businessmodel aanslaan? Raeijmaekers geeft toe dat zijn bedrijf een risico neemt. ‘Door alle extra services komt het voor de klant in het begin duurder uit, maar op de langere termijn kunnen ze zowel financieel als op het vlak van duurzaamheid winst behalen. We hebben er vertrouwen in dat onze klanten straks voor deze optie zullen kiezen. We zijn er ook vroeg bij: de trend van duurzame displays moet eigenlijk nog beginnen.’ Het helpt ook dat Q-lite veel steden en gemeenten in het klantenbestand heeft. Die denken vaak op de langere termijn en hebben zich bovendien vaak verbonden aan concrete duurzaamheids- en milieudoelen – zoals de burgemeesterconvenant op het vlak van klimaat.
De investering die Q-lite deed in de omslag van de bedrijfsvoering werd trouwens bekostigd met extra middelen van de hoofdaandeelhouder, VP Capital. De investeerder heeft met VITO een raamcontract lopen waarmee het projecten uitbesteed om zijn bedrijven duurzamer te maken.
Voor VITO is dit soort contractonderzoek zeer nuttig om haar expertise op het vlak van circulair ondernemen nog verder uit te bouwen, en vooral te verfijnen aan de hand van concrete bedrijfsvoeringen. ‘Op den duur evolueren we zo naar een meer generieke methodiek en rekentool, zodat we dit soort werk ook verder kunnen stroomlijnen. Al staan we nog ver van een allesomvattende tool waarmee we voor elk type bedrijf de weg naar een circulaire toekomst kunnen tonen’, aldus Gillabel.
