Een schoolstraat kan bijdragen tot een aangenamere leefomgeving en gezondheidswinst bieden voor de schoolkinderen, zo blijkt uit een studie van de Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg. De specifieke schoolomgeving bepaalt mee hoe sterk de luchtkwaliteit verbetert door een schoolstraat. Daarmee is een schoolstraat, ingebed in een ruimer mobiliteitsplan, één van de mogelijkheden voor lokale besturen om via de publieke ruimte in te zetten op gezondheid.
Copyright foto: voetgangersbeweging
Interventiestudie naar het effect van een schoolstraat
Een schoolstraat is een straat die aan het begin en einde van de schooldag gedurende een korte periode wordt afgesloten voor gemotoriseerd vervoer. De bedoeling van een schoolstraat is om de vicieuze cirkel te doorbreken, waarbij meer en meer ouders hun kind met de auto naar school brengen omdat de schoolomgeving alsmaar gevaarlijker wordt. Met een interventiestudie onderzocht de Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg het effect van een schoolstraat op mobiliteit, luchtkwaliteit, geluid, gezondheid en welbevinden. De Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg is een onderzoeksconsortium van het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH), de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en het Vlaams Instituut Gezond Leven, dat gefinancierd en opgevolgd wordt door het Agentschap Zorg en Gezondheid.
In 5 testschoolstraten in Vlaanderen werden tweemaal eenzelfde set metingen uitgevoerd. Door de meting vóór de inrichting van de schoolstraat te vergelijken met de meting 3 weken na de start van de schoolstraat, werd beoordeeld of er een gunstig effect was van de schoolstraat. “Via een bevraging van ouders en lagereschoolkinderen, peilden we naar hun transportkeuze en welbevinden”, zegt Karen Van de Vel van de VITO, die het onderzoek leidde. “In de schoolomgeving registreerden we de passage van auto’s en fietsers via telslangen. We monitorden ook de concentratie aan NOx, zwarte koolstof (roet) en (ultra) fijn stof, en het geluidsdrukniveau in de buurt van de school. Bij 235 schoolkinderen onderzochten we effecten op de luchtwegen via 2 ademtesten, en effecten op hart en bloedvaten via een meting van de bloeddruk, hartslag en dikte van de bloedvaatjes in het netvlies van het oog.” De onderzoeken gebeurden tussen februari 2019 en maart 2020.
Subtiele, gunstige effecten op mobiliteit, luchtkwaliteit, geluid, gezondheid en welbevinden
Drie weken na de start van de schoolstraat zijn er subtiele, gunstige veranderingen meetbaar op vlak van mobiliteit, luchtkwaliteit, lawaai, gezondheid en welbevinden. Zo wandelen, steppen of fietsen er gemiddeld 4% meer kinderen naar school onder invloed van de schoolstraat. Deze toename in actief transport stijgt met de leeftijd. De schoolstraat heeft een gunstig effect op de luchtkwaliteit in de buurt van de schoolpoort. Bij scholen met druk lokaal verkeer, is de verbetering duidelijker. Bij scholen in een stedelijke omgeving is het effect beperkter omdat de achtergrondvervuiling een grote rol blijft spelen. Het geluid van verkeer neemt af tijdens de periode van de schoolstraat, maar het algemene geluidsklimaat verandert niet. Kinderen ervaren wel minder lawaai in de schoolomgeving. De gezondheid van de luchtwegen bij schoolkinderen verbetert: de waarde van een ontstekingsparameter daalt met 14%, terwijl de elasticiteit van de luchtwegen met 10% verbetert. Deze cijfers zijn gemiddelde waarden, het effect is niet in alle scholen even uitgesproken. De schoolstraat wordt door de meeste ouders positief beoordeeld op vlak van welbevinden en veiligheid. Tijdens de testfase ontstond er een groot draagvlak bij de ouders om de schoolstraat definitief te maken. Een ouder die antwoordde op de vragenlijst schrijft: “Ik kan met een gerust gemoed naar het werk, want ik weet nu dat mijn kinderen veilig met de fiets naar school kunnen gaan”. Een schoolstraat kan zo de vicieuze cirkel van verkeersdrukte en onveiligheid rond de schoolpoort doorbreken.
Tool voor een Gezonde Publieke Ruimte
“Een schoolstraat leidt tot gezondheidswinst op verschillende vlakken. Het is dus een manier voor lokale besturen om een Gezonde Publieke Ruimte te creëren”, zegt Annelies De Decker van het PIH. “Voor elke schoolomgeving wordt best bekeken wat de meest optimale manier is om de schoolomgeving veiliger, aangenamer en gezonder te maken. De schoolstraat kan voor veel schoolomgevingen een interessante keuze zijn, naast andere strategieën die passen in een gezond mobiliteitsbeleid. Een grotere of langdurige autoluwe zone creëren rond scholen kan voor nog meer gezondheidswinst zorgen. Om het draagvlak voor de maatregel te vergroten, wordt best samengewerkt met vertegenwoordigers van alle spelers (school, ouders, buurt, lokale handelaars en bedrijven, verschillende beleidsdomeinen), en gezocht naar win-winsituaties.”
Praktische info
Raadpleeg het volledige rapport op www.zorg-en-gezondheid.be/studies-en-rapporten-gezonde-publieke-ruimte
