De verhuis van het VITO-team luchtkwaliteitsmetingen (LKM) is eindelijk afgerond. Het is neergestreken in het voormalige Technologiehuis, waar het ondertussen zijn unieke labo-infrastructuur opnieuw heeft opgebouwd en recent ook uitgebreid met gecertifieerde testapparatuur voor mondmaskers.
‘We moesten sowieso verhuizen’, zegt Gert Otten van VITO. ‘Als LKM-team waren we een van de laatste onderzoeksgroepen die nog actief waren op de gedeelde nucleaire site met het SCK op de hoofdsite aan de Boeretang in Mol.’ De verhuis was al langer opgenomen in het masterplan van VITO, maar geraakte in een stroomversnelling toen zich in de loop van 2018 de opportuniteit van het Technologiehuis voordeed.
VITO is al een tijd bezig om de verschillende diensten die werken rond het thema gezondheid samen te brengen op één campus. Het Technologiehuis is onderdeel van deze ‘Health Hub’ en wil behalve aan het LKM-team van VITO ook aan andere activiteiten van VITO of van andere bedrijven actief binnen het domein van de duurzame gezondheid onderdak verlenen.
De verhuis van LKM begon in het voorjaar van 2019 en was een jaar later, in de zomer van 2020, volledig afgerond. Otten: ‘Het heeft een tijdje geduurd vooraleer het gebouw helemaal klaar was om onze kantoren en vooral onze labo’s te huisvesten. Bovendien beschikten onze laboranten niet over een back-upinfrastructuur om lopende projecten tijdens de verhuis verder af te werken. En die projecten konden we niet zomaar pauzeren of stopzetten. Het vergde dus heel wat gepuzzel om de labo’s verhuisd te krijgen.’
Link met menselijke gezondheid
Met haar activiteiten bevindt het LKM-team zich op het snijvlak van gezondheid en milieu. ‘We werken dan wel binnen de Health Hub, de kern van onze expertise wordt nog altijd gevormd door hoogkwalitatieve lucht- en aerosolmetingen in diverse binnen- en buitenomgevingen’, vervolgt Otten. ‘De laatste jaren spelen we sterk in op de validatie en inzet van innovatieve sensortechnieken. Die zijn iets minder accuraat maar wel goedkoper en laten daarom toe op veel grotere ruimtelijke schaal data te genereren – ook persoonlijke gegevens.’ Dan is de link met de menselijke gezondheid – en de missie van de Health Hub – natuurlijk snel gelegd. ‘Denk maar aan de huidige fijnstofproblematiek, aan het burgerwetenschappelijke CurieuzeNeuzen-project en diverse “binnenluchtprojecten” waarvoor VITO de analyses en wetenschappelijke interpretatie verzorgde.’
De nieuwe labo-infrastructuur in het Technologiehuis wordt gerund door een tiental VITO-laboranten en -technici. Naast hen beschikt het LKM-team ook nog over twaalf onderzoekers, die eveneens hun werkplek hebben in het Technologiehuis. De testlabo’s worden intensief gebruikt voor sensorvalidatie (bijvoorbeeld CO2-meters die aangeven of een binnenomgeving wel goed verlucht en dus ‘coronaveilig’ is) en voor efficiëntietesten van industriële luchtzuiverende technieken en van bouwmaterialen die schadelijke stoffen absorberen en zo voor een betere binnenomgeving zorgen.
Het unieke generatielabo laat bovendien samen met de nieuwe ringleiding toe om jaarlijks een dertigtal delegaties van bedrijfslabo’s in Vlaanderen, Wallonië, Nederland en Duitsland te ontvangen voor uitgebreide kwaliteitscontroles in de vorm van zogenoemde interlabotesten.
In de zomer van 2020 kreeg het LKM-team er nog nieuwe testinfrastructuur bij, een gevolg van de coronapandemie. Op vraag van Vlaams Minister van Economie Hilde Crevits bouwde VITO in sneltempo een testlabo uit voor de controle van FFP-mondmaskers. Vandaag is VITO de enige Belgische onderzoeksorganisatie die voor deze strenge Europese norm geaccrediteerd is. Zo staat VITO onder meer in voor de kwaliteitstest en de certificatie van in België geproduceerde hoogwaardige maskers.
Levende longcellen
Eveneens state-of-the-art is het air-liquid interface labo, een platform dat toelaat om simulaties te doen van de blootstelling aan toxische gassen en nanodeeltjes – minuscule partikels waarvan de impact op de gezondheid nog niet helemaal gekend is. Zo neigt de expertise van de luchtkwaliteitsmetingen steeds meer naar het in kaart brengen van risico’s voor de menselijke gezondheid. Én naar het zoeken naar nieuwe aanknopingspunten voor innovatieve therapieën of medicijnen. Otten: ‘We beschikken over unieke technologie waarmee we levende longcellen kunnen bestuderen en zien hoe deze reageren na blootstelling aan al dan niet verontreinigde lucht of aan specifieke chemische stoffen.’
Voor dit labo kocht VITO onlangs een gesofisticeerd apparaat aan waarmee de veiligheid en doeltreffendheid van inhaleerbare farmaceutische producten kan worden getest. ‘Met deze PreciseInhale® kan op gecontroleerde en uiterst nauwkeurig wijze een aerosol gegenereerd worden waaraan vervolgens in vitro humane longcellen worden blootgesteld’, vertelt Otten. ‘Zo kunnen we dus onderzoeken hoe aerosolen en kleine deeltjes na inhalatie onze longen en dus onze gezondheid beïnvloeden.’
Is er nog plaats voor spin-offs in het Technologiehuis – toch een belangrijk deel van de oorspronkelijke invulling van de Health Hub? ‘Spin-offs blijven altijd welkom om hun activiteiten met ons te verbinden’, aldus Otten. ‘Idealiter gaat het dan om start-ups met een sterke expertise op het vlak van gezondheid, waarmee ze ook aansluiten bij de lokale speerpunten van het beleid in de Kempen – waarmee ook de gezondheidsactiviteiten van VITO sterk aligneren, denk maar aan de reeds jaren lopende 3xG-studie. Bovendien kunnen er ook vanuit VITO spin-offs ontstaan, het behoort immers tot onze opdracht om nieuwe rijpe technologie op die manier te verzelfstandigen.’
VITO huurt het Technologiehuis van de Provincie Antwerpen, dat de voorbije jaren op eigen kosten het gebouw renoveerde en klaarmaakte voor kantoren, vergaderruimten en labo’s.
