Kempense ondernemers pompen miljoenen in eerste Belgisch geothermiebedrijf

Beeld het je even in: je boort een gat in de aardbodem van 2 tot 5 kilometer diep en met een krachtige pomp haal je uit de diepe geologische onderlagen water naar boven van tussen 90 en 160 graden Celsius. Dat gebruik je om via een buizennetwerk scholen, zwembaden, ziekenhuizen en woonwijken te verwarmen. De energie zelf is, net zoals die van wind en zon, gratis, en per boring voldoende om 4.000 woningen van warmte en nog eens 1.500 van elektriciteit te voorzien.

Alleen vergen de boringen en de bijhorende infrastructuur een forse startinvestering van ettelijke miljoenen en bakken kennis. Die kennis is al langer aanwezig bij de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), dat al sinds 2013 in Mol experimenteert met diepe geothermie (aardwarmte). De put die daar geboord is, levert energie aan het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK), Belgoprocess en VITO zelf. Dat is een equivalent van 1.500 woningen.
 

Soudal

Nu zijn ook de eerste miljoenen binnen. Drie Kempense ondernemers, Vic Swerts van de siliconenmastodont Soudal, Jan Tormans van het gelijknamige ingenieursbedrijf en Paul Lauwers van de deuren- en ramenproducent Profel investeren samen 3,8 miljoen euro in Hita – IJslands voor ‘warmte’. Hita is een net opgerichte spin-off van VITO die de opgedane kennis over diepe geothermie moet verzilveren.

De komende tien jaar wil de ontwikkelingsmaatschappij een tiental geothermiecentrales ontwikkelen en naar de markt brengen, goed voor een totale investering van 230 miljoen euro. Dat bedrag slaat alleen op de geothermiecentrales (de pompinstallatie en een reusachtige warmtewisselaar), nog niet op het warmtenet zelf.
 

Industriële sector

De centrales produceren samen 600.000 megawattuur aan groene energie, in lijn met de energienota van de vorige Vlaamse regering. Dat is genoeg om 40.000 woningen te verwarmen en 15.000 extra van elektriciteit te voorzien. Ieder jaar wordt daardoor 140.000 ton minder CO2 uitgestoten.

‘Het is aan ons om die financiële en technische partners bij elkaar te krijgen’, zegt Geert De Meyer, de CEO van Hita. ‘Wij gaan voor elk project de technische haalbaarheid bestuderen, een businessplan opstellen, de nodige vergunningen bekomen, een waarborgregeling (verzekering) rond krijgen, het overleg met lokale overheden verzorgen en subsidies loskrijgen. We gaan dus in eerste instantie niet zelf de centen op tafel leggen voor de bouw van een centrale, maar we willen wel een nieuwe industriële sector voor geothermie ontwikkelen in Vlaanderen.’
 

Primeur

De commercialisatie van diepe geothermie is een primeur voor België. Tot nu toe bestaat er naast het proefproject van VITO alleen een put die eigendom is van de stad Saint-Ghislain. Janssen Pharma bereidt ook een project voor in Beerse. In de ons omringende landen staat het al veel verder: een deel van Parijs wordt al sinds de jaren 50 verwarmd met aardwarmte en in Berlijn zijn 1,2 miljoen gezinnen op een warmtenet aangesloten. Nederland heeft de voorbije tien jaar ontwikkeld wat Hita de komende tien jaar wil klaarspelen.

Het grote voordeel van diepe geothermie is dat het, in tegenstelling tot zon en wind, continu energie kan leveren’, zegt De Meyer, die al sinds 2013 rond de materie werkt bij VITO. ‘Een centrale draait tot 8.000 uur per jaar. Het is de bedoeling vooral grote warmtevragers als ziekenhuizen, scholen en zwembaden te voorzien van warmte. Buiten de stadscentra komen ook nieuw te bouwen woonwijken in aanmerking, die dan geen aardgasnetwerk krijgen. Geothermie is in de eerste plaats een vervanger van verwarming met gas. Elektriciteitsopwekking kan ook, maar dan moet het water heet genoeg zijn (minstens 115 graden) om een turbine aan te drijven.’
 

Turnhout

De Meyer is optimistisch over een eerste centrale van Hita in de regio Turnhout, die over vijf jaar zou moeten draaien. ‘De kaarten liggen goed. De stad heeft diepe geothermie en warmtenetten in zijn beleidsnota opgenomen. We weten van proefboringen dat de watervoerende lagen in de streek groot genoeg zijn. Daardoor daalt het investeringsrisico. We houden ook gesprekken met het stadsbestuur en met Fluvius, het fusiebedrijf van Eandis en Infrax, dat naast gas en elektriciteit mogelijk ook warmtenetten wil ontwikkelen.’

Voor de investerende ondernemers gaat het deels om een langetermijninvestering, deels om een maatschappelijk engagement. ‘Van in het prille begin was ik geïnteresseerd in het potentieel van diepe geothermie’, zegt Vic Swerts, de 79-jarige oprichter en eigenaar van Soudal die persoonlijk 1,3 miljoen euro investeert en voorzitter is van Hita. ‘Kilometers diep boren in de Kempense bodem om dan warm water op te pompen als energiebron spreekt tot de verbeelding. We kunnen met dit bedrijf iets doen voor de maatschappij en voor Soudal zelf.’

Het gaat om risicokapitaal, daar wil De Meyer geen doekjes om winden. ‘Het is nooit zeker of een boring, die toch al gauw 5 miljoen kost, de verwachte temperatuur of debiet oplevert. De eerste jaren gaan we geen winst maken, maar eens er een centrale is, levert ze 25 tot 30 jaar continu energie aan een stabiele prijs. Dat kan je van aardgas niet zeggen.’

Bron: De Tijd