PFAS leeft in Europa. Het bewijs werd geleverd op de tweedaagse, internationale PFAS-conferentie die in het kader van het EU-voorzitterschap op 1 en 2 februari in Antwerpen heeft plaatsgevonden. Hoe staat het met het Actieplan rond deze ‘forever chemicals’? Hoe ver staan we met de Europese wetgeving en hoe afdwingbaar is die? “Het verleden kunnen we niet veranderen”, stelde minister van Omgeving Zuhal Demir als introductie. “Maar we hebben nu wel de kans om het beter te doen.” Voor het Vlaamse Kenniscentrum Innovatieve Saneringstechnieken (KIS), met Leen Bastiaens aan het hoofd, was het meteen het moment om dit initiatief voor te stellen.
Sprekers en gasten uit alle windstreken hadden de weg gevonden naar Antwerpen. Dat is niet toevallig. Vlaanderen heeft de afgelopen jaren – sinds het PFAS-incident rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht heeft gezorgd voor een ongekende bewustwording van de schadelijke effecten van PFAS – actief het voortouw genomen in de aanpak van PFAS-vervuiling.
In de plenaire zitting haastte Aurel Ciobanu-Dordea van het Europese Directoraat-generaal Omgeving zich om te zeggen dat Europa niet machteloos toekijkt. “Sinds 2019 roept het Europese Parlement op om PFAS te vermijden. We hebben het PFAS actieplan dat directieven heeft over drinkwater, grondwater en voeding.” Maar tegelijkertijd moest hij toegeven dat de herziening van de REACH-regulatie is uitgesteld en over de volgende verkiezingen wordt getild. “Maar dat mag ons niet tegenhouden om na te gaan welke alternatieven technologisch en economisch haalbaar zijn. En er zijn alternatieven. Alleen moeten we de publieke opinie duidelijk maken wat er al is.” Het is een discussie die de twee dagen als een rode draad doorheen elk discours liep. In welke mate zijn PFAS noodzakelijk en onvervangbaar?
Loren Denton van het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) lijstte perfect op hoe de PFAS-vervuiling moet worden aangepakt: bij de bron en gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.
VITO is zeer nauw betrokken bij het PFAS-beleid in Vlaanderen. Jaren geleden al bond VITO de kat de bel aan. Maar pas door de PFAS-problemen in Zwijndrecht bleek hoe urgent het probleem van forever chemicals wel is. Op dit congres werd de expertise van VITO sterk in de verf gezet. Stefan Voorspoels en ook Jelle Hofman kwamen hun expertise vanuit VITO als referentiecentrum toelichten.
Ook de lancering van Kenniscentrum voor Innovatieve Saneringstechnieken voorgesteld (KIS) werd onder de aandacht van het internationale publiek gebacht. Dit centrum, dat geleid wordt door Leen Bastiaens (VITO), wil ervaring en kennis samenbrengen om op die manier innovatie in de sanering van verontreinigde bodem, water en lucht te versnellen. Daarbij wordt zowel naar technische, economische als sociale aspecten gekeken. Eerste onderzoeksonderwerp: PFAS. Johan Gemoets (VITO en KIS) stelde deze nieuwe vzw op de plenaire sessie van dag 2 ook voor aan de aanwezigen.
Diezelfde dag werd ook een bezoek gebracht aan sanerings- en monitoringsactiviteiten in de regio Zwijndrecht. De opstellingen van VITO's luchtkwaliteitsmetingen werden bezocht, alsook het grondrecyclagecentrum GRC Kallo en de installaties voor reinging van drainagewater bij de Oosterweelwerken.
