In Vlaanderen werd nog nooit eerder de luchtkwaliteit op zoveel plaatsen gemeten als tijdens het grootschalige CurieuzeNeuzen-onderzoek in 2018. 20.000 Vlamingen maten gedurende een maand, onder leiding van wetenschappers, de hoeveelheid stikstofdioxide in hun straat.

Het onderzoek resulteerde in een fijnmazige stippenkaart waarop de gemeten NO2-concentratie met een kleurencode aangeduid is. De kaart toont grote variaties in NO2-concentraties van straat tot straat, buurt tot buurt en van stad tot stad.

Luchtkwaliteit per uur

Ter ondersteuning van dit onderzoek werd het ATMO-Street computermodel van VITO en de Vlaamse Milieumaatschappij ingezet. ATMO-Street berekent per uur de luchtkwaliteit in Vlaanderen op straatniveau. De luchtkwaliteit kan sterk verschillen van regio tot regio. Meestal meten we hoge concentraties luchtvervuiling in steden met een hoge bevolkingsdichtheid, veel verkeer en industrie. Maar luchtkwaliteit wordt ook beïnvloed door emissies afkomstig van landbouw, (binnen)scheepvaart, natuurlijke bronnen en verder gelegen stedelijke gebieden.

ATMO-Street houdt rekening met deze regionale invloed, de stedelijke achtergrond en met de street canyon-effecten. Met deze accuratere kennis van lokale concentraties en blootstelling kunnen we de impact op de gezondheid beter in kaart brengen. Het blijft echter een uitdaging om te ontdekken welke polluenten rechtstreekse gezondheidseffecten veroorzaken.

Onder de radar

 De resultaten van CurieuzeNeuzen wisten blijkbaar nog heel wat Vlamingen te verrassen. Zo kwamen de zogenaamde ‘zwarte kruispunten’ die altijd onder de radar zaten, duidelijk naar boven en werd de impact van start-en-stopverkeer aan lichten en rotondes – en dus het gebrek aan doorstroming – tot nu toe duidelijk onderschat. CurieuzeNeuzen leverde echter maar een deel van de antwoorden op openstaande vragen.

Op basis van andere specifieke meetcampagnes kon VITO vaststellen dat we ongeveer een derde van onze dagelijkse dosis verkeersvervuiling onderweg oplopen, ook al verplaatsen we ons maar 6 % van de tijd. Dat is een opmerkelijke vaststelling. De concentraties roet waaraan we blootgesteld worden in het verkeer, zijn twee tot vijf keer hoger dan de concentratie thuis.

Nog frappanter: de concentraties stikstofdioxide die we in onze auto inademen, ligt gemiddeld dubbel zo hoog als wanneer we met de fiets of te voet onderweg zijn. Dat komt omdat we in de auto dicht bij de bron zitten, en dat de vuile lucht ook niet uit die cocon kan. Ook wanneer we in de file zitten, is de concentratie hoger. De luchtvervuiling in de auto is een samenspel van waar we rijden, tegen welke snelheid, hoeveel de auto vóór ons uitstoot en hoe dicht we bij die voorganger rijden.

 Wil je graag dieper in deze studie duiken, lees dan zeker dit stuk van De Standaard .