2023 was een recordjaar voor leasewagens, maar zorgen die wagens ook echt voor een vergroening van de vloot?
Samengevat
Er zijn nog nooit zoveel nieuwe leasewagens ingeschreven als in 2023. Goed nieuws, althans volgens de lease- en automobielsector. Vanuit die hoek luidt namelijk al jaren het mantra dat leasewagens een goeie zaak zijn voor de verjonging, en dus vergroening, van de vloot. In één adem vermeldt men ook dat ze op termijn ook voor een vergroening van de tweedehandsmarkt zouden zorgen.
De hervorming die in 2021 doorgevoerd is in met name de aftrekbaarheid van bedrijfswagens, had (mede) tot doel de bedrijfswagens te vergroenen. Ook volgens minister Van Peteghem is eerst de bedrijfswagens aanpakken namelijk de ideale hefboom om tot een versnelde vergroening van het Belgische wagenpark te komen. “Bedrijfswagens rijden gemiddeld niet alleen meer dan privéwagens, het zijn ook vooral die wagens die later op de tweedehandsmarkt terechtkomen en zo privéwagens worden.”
Is dat wel zo? VITO/EnergyVille heeft in opdracht van de 3 gewesten en VMM onderzocht of de leasewagens sinds de hervorming inderdaad minder vervuilend zijn geworden, en of de leasewagens na afloop van hun contract de weg naar de tweedehands privémarkt vinden. Deze studie kaderde binnen de Ecoscore-indicatoren.
Stelling 1: het leasewagenpark is de afgelopen jaren vergroend
Waar, maar… het is pas heel recent dat nieuwe leasewagens een hogere Ecoscore hebben dan de nieuwe privéwagens, en dus voor een vergroening van de nieuwe personenwagens zorgen. Tot en met 2019 ging deze stelling alvast niet op, toen domineerden leasewagens op diesel. De betere prestatie vanaf 2020 hebben ze vooral te danken aan een steeds groter wordend aandeel elektrische en plug-in hybride exemplaren. De recente vergroening van de aftrekbaarheidsregels mist z’n doel dus niet, en de verwachting is dat dit effect enkel nog zal toenemen. Er is wel een keerzijde: het gemiddeld gewicht van die elektrische en plug-in hybride auto’s is een pak hoger dan dat van hun conventionele tegenhangers. Hierdoor is het gemiddeld gewicht van nieuwe leasewagens de afgelopen 4 jaar met meer dan 15% gestegen (na jaren van stagnatie). Het hoger gewicht is voornamelijk te verklaren door de grote en zware batterijen waarmee elektrische en plug-in hybride wagens tegenwoordig zijn uitgerust. De productie van die zware wagens (batterijen incl.) heeft ook een impact op het milieu, en zwaardere wagens zijn bovendien nadelig voor de verkeersveiligheid.
Stelling 2: leasewagens zijn vooral wagens die later op de tweedehandsmarkt terechtkomen en zo privéwagens worden
Niet waar. Al na 5 jaar is de helft van de leasewagenvloot uit het Belgische park verdwenen (en dus geëxporteerd, of vernietigd, of …). Na 8 jaar stijgt dit aandeel tot maar liefst drie kwart. Er worden jaarlijks zelfs meer occasies uit het buitenland geïmporteerd, dan dat er leasewagens een 2e leven binnen België vinden. Van een duurzame vergroening van het Belgische wagenpark door leasewagens is dus geen sprake.
Inleiding
België heeft in vergelijking met andere Europese landen een heel jonge personenwagenvloot. Eind 2022 moesten we slechts 3 lidstaten laten voorgaan wat het aandeel jonge auto’s in de vloot betreft (info).
Dit zal eind 2023 niet anders geweest zijn, zeker niet nadat we in 2023 na enkele jaren van terugval bijna weer aanknopen bij de aantallen van de jaren vóór de pandemie. Vorig jaar zijn net geen 480.000 nieuwe auto’s toegevoegd aan de vloot. Ter vergelijking: een jaar eerder waren dit er minder dan 370.000. Deze sterke toename is niet in het minst toe te wijzen aan een ongeziene stijging van het aandeel (en aantal) nieuwe leasewagens*:
- In 2023 waren namelijk 4 op de 10 nieuwe wagens een leasewagen, het hoogste aandeel ooit.
- Ook in absolute aantallen was 2023 een recordjaar: met iets meer dan 190.000 nieuwe leasewagens werd zelfs het vorige record van 2019 verpulverd (iets meer dan 175.000).
- Voor de eerste keer zijn er meer nieuwe lease- dan privéwagens (155.000) ingeschreven.
* Met leasewagens worden auto’s bedoeld die door een erkende leasemaatschappij in het verkeer worden gebracht. Non-lease bedrijfswagens zijn wagens die worden aangekocht en ingeschreven door een rechtspersoon die niet actief is in de leasesector. Privéwagens zijn auto’s die ingeschreven zijn op naam van een natuurlijk persoon.
Vanuit de lease- en automobielsector luidt het mantra al jaren dat leasewagens een goede zaak zijn voor de verjonging, en dus vergroening, van de vloot. In één adem vermeldt men ook dat ze voor een vergroening van de tweedehandsmarkt zouden zorgen.
Zo stelt Febiac dat “geregistreerde voertuigen uiteraard enkele jaren later op de tweedehandsmarkt opduiken, waardoor particuliere kopers toegang krijgen tot technologieën waartoe ze op de nieuwe markt geen toegang zouden hebben. De snelle elektrificatie van ons wagenpark zou dus via deze hefboom gaan.”
Renta.be (de federatie van leasebedrijven) stelt op haar beurt dat “Leasewagens na drie jaar doorschuiven naar de tweedehandsmarkt en zo worden groene wagens ook betaalbaarder voor de gemiddelde Belg.”
Ook minister van Financiën Peter Van Peteghem geeft als argument voor zijn hervorming van de aftrekbaarheidsregels van bedrijfswagens dat “net zoals dat het geval was met fossiele wagens, ook elektrische bedrijfswagens over enkele jaren een belangrijk onderdeel zullen worden van een kwalitatieve tweedehandsmarkt.”
Hieronder gaan we na of deze 2 stellingen (vergroening van de vloot nieuwe wagens, en doorstromen naar de tweedehandsmarkt) wel kloppen.
Het onderzoek
Als eerste gaan we na of de leasewagens de vloot nieuwe personenwagens vergroenen.
Dé manier bij uitstek om te weten of de ene wagen milieuvriendelijker is dan een andere, is door te kijken naar hun Ecoscore. Dat is een milieuindicator die rekening houdt met zowel de uitlaatemissies, als met de milieu-impact die plaatsvindt tijdens de productie en distributie van de brandstof (raffinage van ruwe olie tot benzine, de productie van elektriciteit, etc.). Hoe hoger de Ecoscore (tussen 0 en 100), hoe milieuvriendelijker. Binnenkort gaan we hier ook nog de productie- en recyclage van de auto’s (en hun batterijen) aan toevoegen.
VITO/EnergyVille en de VUB kennen (in opdracht van de 3 gewesten) sinds 2008 een Ecoscore toe aan elke auto die in België nieuw of tweedehands wordt ingeschreven. Dit laat toe om een opdeling te maken tussen bv. lease- en privéwagens, nieuwe auto’s die in Vlaanderen zijn ingeschreven vs. deze die in een ander gewest zijn ingeschreven, brandstoffen kunnen vergeleken worden, etc. Op de website kunnen bezoekers die statistieken ook zelf opzoeken via verschillende zoekfuncties (per gewest, lease vs. particulier, …) in een handige datavisualisatietool.
En wat bleek? Van 2008 tot en met 2021 hadden nieuwe leasewagens steevast een (veel) lagere gemiddelde Ecoscore dan de nieuwe privéwagens. Sinds 2022 is dit beginnen veranderen, en het afgelopen jaar hadden de leasewagens met 77,2 voor de eerste keer de hoogste gemiddelde Ecoscore, en de privéwagens de laagste (73,1). De mindere prestatie tot en met 2019 was te wijten aan het hoge aandeel dieselwagens in de nieuwe leasevloot. De sterke prestatie van de afgelopen jaren was dan weer te danken aan de stijgende populariteit van plug-in hybride (PHEV) en elektrische leasewagens (EV).
De oorzaak van de toenemende populariteit van (PH)EV’s is niet ver te zoeken: deze wagens zijn al een aantal jaar fiscaal veel interessanter door (vooral) de verhoogde aftrekbaarheid ervan. Halverwege 2023 zijn de aftrekbaarheidsregels verder verstrengd, ten voordele van elektrische wagens. De effecten van die laatste wijziging beginnen nog maar met mondjesmaat zichtbaar te worden. Er zit namelijk wel wat tijd tussen het moment dat je de wagen bestelt en het moment dat je hem effectief ingeschreven krijgt. De verwachting is dat de gevolgen pas in de loop van 2024 goed zichtbaar zullen worden, en dus de elektrificatie van de leasewagenvloot nog zullen versnellen. Niettemin merkten we in 2023 al een sterke toename van het aandeel elektrische wagens bij de nieuwe leasewagens: van 12,5% elektrische leasewagens in 2022 naar 28,2% in 2023. Ter vergelijking: slechts 5,4% van de privéwagens was volledig elektrisch in 2023.
Er is wel een keerzijde: het gemiddeld gewicht van die elektrische en plug-in hybride auto’s is een pak hoger dan dat van hun conventionele tegenhangers. Hierdoor is het gemiddeld gewicht van nieuwe wagens in de afgelopen 4 jaar met meer dan 15% gestegen (na jaren van stagnatie). Het hoger gewicht is voornamelijk te verklaren door de grote en zware batterijen die tegenwoordig in die wagens zitten. De productie van die zware wagens (batterijen incl.) heeft ook een impact op het milieu, en zwaardere wagens zijn bovendien nadelig voor de verkeersveiligheid.
We kunnen dus concluderen dat de nieuwe leasewagens in 2023 minder vervuilend waren dan de privéwagens, maar dit is wel pas het eerste jaar dat dit het geval was. De vergroening van de aftrekbaarheidsregels mist z’n doel dus niet, en de verwachting is dat dit effect enkel nog zal toenemen.
De tweede stelling die we checken, is of dat leasewagens hun weg vinden naar de vloot tweedehandsvoertuigen en op deze manier de vergroening van het gehele Belgische wagenpark zouden versnellen.
Het aantal wagens dat tweedehands wordt ingeschreven, is steevast hoger dan het aantal nieuwe inschrijvingen. Zo werden in 2023 iets meer dan 680.000 tweedehandswagens ingeschreven, tov. net geen 480.000 nieuwe auto’s. Zoals te verwachten, wordt het merendeel ingeschreven als privéwagen (9 op de 10).
Omdat we al sinds 2013 gedetailleerd gegevens over leasewagens bijhouden, kunnen we deze auto’s ‘volgen’ tijdens hun actieve leven, en dan meer bepaald doorheen hun verschillende registraties. En dit tot ze uiteindelijk geschrapt worden uit het Belgische wagenpark, wat betekent dat ze geëxporteerd zijn, of vernietigd, of… Nadere analyse van deze gegevens heeft ons geleerd dat na 8 jaar nog maar een kwart van de oorspronkelijke leasewagens in de Belgische vloot overblijven, en dan vooral in handen van particuliere eigenaars. Na 10 jaar is dit nog maar een vijfde. Dit is ook zichtbaar gemaakt in onderstaande figuur.
We leren ook uit deze figuur dat na 5 jaar al de helft van de leasewagenvloot uit het Belgische park is verdwenen (en dus geëxporteerd, of vernietigd, of …). Na 8 jaar stijgt dit aantal tot drie kwart. Van een langdurige vergroening van het Belgische wagenpark is dus niet echt sprake.
Ter vergelijking: van de privéwagens rijdt na 8 jaar nog steeds drie kwart rond op Belgische wegen. Meer inzetten op een vergroening van de nieuwe privéwagens heeft dus een groter potentieel tot verduurzaming van het wagenpark. Of men moet ervoor zorgen dat leasewagens wel binnen België blijven.
Van alle wagens die de afgelopen 3 jaar tweedehands werden ingeschreven, zijn er ook maar 10% hun loopbaan begonnen als leasewagen. Er worden jaarlijks zelfs meer auto’s uit het buitenland geïmporteerd om hier als occasie ingeschreven te worden, dan dat er leasewagens een tweede leven vinden in België (resp. ca. 100.000 en ca. 70.000 per jaar).
En wat met elektrische leasewagens?
Wanneer we inzoomen op elektrische leasewagens, dan zien we voorlopig een gelijkaardige trend. Het is pas 5 jaar geleden dat er voor de eerste keer in 1 jaar tijd meer dan 2.000 nieuwe elektrische leasewagens zijn ingeschreven. Afgelopen jaar waren dit er net geen 54.000. Dit maakt dat het weinig zinvol is om nu al uitspraken te doen over een periode langer dan 5 jaar. Maar ook bij de elektrische leasewagens zien we na 5 jaar al de helft verdwijnen. En in vergelijking met de leasewagens met verbrandingsmotor, vinden er op dit moment ook minder elektrische leasewagens hun weg naar de tweedehands privémarkt: na 5 jaar is 23% van de leasewagens met verbrandingsmotor in particuliere handen, vs. 10%. van de elektrische leasewagens. Het gros van de elektrische leasewagens is nog niet einde contract, dus het is misschien nog te vroeg om daar uitspraken over te doen. Maar elektrische tweedehandswagens zijn erg in trek in landen zoals Noorwegen en Nederland, waar incentives zijn voor dit type auto’s. Het is te verwachten dat het gros van de elektrische wagens, zoals nu trouwens al het geval is, naar dit soort landen zal geëxporteerd worden (info).
Conclusie
Stelling 1: het leasewagenpark is de afgelopen jaren vergroend
Waar, maar… het is pas heel recent dat nieuwe leasewagens een hogere Ecoscore hebben dan de nieuwe privéwagens, en dat vooral dankzij een groot aandeel elektrische en plug-in hybride exemplaren. Tot en met 2019 ging deze stelling alvast niet op, toen domineerden leasewagens op diesel. De recente vergroening van de aftrekbaarheidsregels mist z’n doel dus niet, en de verwachting is dat dit effect enkel nog zal toenemen. De keerzijde is wel dat dat het gemiddeld gewicht van nieuwe leasewagens de laatste 4 jaar met 15% is gestegen (na jaren van stagnatie). Het hoger gewicht is voornamelijk te verklaren door de grote en zware batterijen waarmee elektrische en plug-in hybride wagens tegenwoordig zijn uitgerust.
Stelling 2: leasewagen zijn vooral wagens die later op de tweedehandsmarkt terechtkomen en zo privéwagens worden
Niet waar. Al na 5 jaar is de helft van de leasewagenvloot uit het Belgische park verdwenen (en dus geëxporteerd, of vernietigd, of …). Na 8 jaar stijgt dit aandeel tot maar liefst drie kwart. Er worden jaarlijks zelfs meer occasies uit het buitenland geïmporteerd, dan dat er leasewagens een 2e leven binnen België vinden. Van een duurzame vergroening van het Belgische wagenpark door leasewagens is dus geen sprake.
Data
