Het NDC Support Center: Een illustratie van de kracht van partnerschap

Achtergrond

“Verplichtingen tot een netto-nul broeikasgasuitstoot zijn niets waard zonder de plannen, beleidsmaatregelen en acties om ze te ondersteunen.” 

– António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties

December 2015. COP21. Het Akkoord van Parijs – toen aangenomen door 196 partijen binnen het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake Klimaatverandering (UNFCCC) – was een mijlpaal in het multilaterale klimaatproces. Voor het eerst bracht een bindend akkoord alle landen samen om de klimaatverandering te bestrijden door naar netto-nul emissies te streven en door veerkracht tegen de gevolgen van stijgende temperaturen op te bouwen.

Bijna tien jaar later blijkt echter dat, volgens het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), de opwarming van de aarde zal blijven toenemen in de nabije toekomst (2021–2040), en dit vooral door de gestegen cumulatieve uitstoot van broeikasgassen. Dit benadrukt de relevantie van de woorden van António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, zoals we ze hierboven geciteerd zien: om duurzame en klimaatbestendige ontwikkeling te realiseren, zijn acties op lokaal, nationaal en internationaal niveau essentieel, en zowel maatschappelijke actoren als de private sector moeten dit ondersteunen. Alleen zo kunnen de noodzakelijke transities worden versneld.

Gelukkig ondersteunen het UNFCCC, het Akkoord van Parijs en de daarop volgende klimaatakkoorden deze groeiende ambitie met daarin centraal de in 2015 geïntroduceerde Nationally Determined Contributions (NDC’s). Deze nationale klimaatplannen versterken beleidsontwikkeling en -doelstellingen op nationaal en sub-nationaal niveau, wat resulteert in meer transparantie en ondersteuning van klimaatacties.
 

Een missie om doelen te realiseren

Hoe lovenswaardig en noodzakelijk ook, in de praktijk gaan NDC’s gepaard met verschillende uitdagingen, waaronder die specifiek voor ontwikkelingslanden.

Zo bestrijken ze een breed scala aan sectoren. Dit vereist aanzienlijke statistische en analytische expertise binnen verschillende overheidsinstanties om nationale inventarissen te ontwikkelen en effectieve mitigatiestrategieën te ontwerpen. Door het gebrek aan hoogwaardige en robuuste data zijn statistieken vaak gebaseerd op schattingen.

Bovendien vraagt de complexiteit van modellering en analytisch werk vaak om externe expertise. Dit geldt voor veel Afrikaanse landen, waar de benodigde kennis nog groeiend en in ontwikkeling is. En hoewel er veel initiatieven bestaan om deze capaciteitsproblemen aan te pakken, blijven er uitdagingen door bredere financiële en technologische beperkingen. Dit benadrukt het belang van internationale samenwerking en een alternatieve aanpak van capaciteitsopbouw.

Huidige initiatieven voor capaciteitsopbouw lijken immers niet afgestemd op de werkelijke uitdagingen: ze bieden vaak kortdurende trainingen in plaats van langdurige ondersteuning, promoten universele oplossingen die niet voor iedereen geschikt zijn en hebben een beperkt begrip van datacapaciteit. Ze richten zich voornamelijk op de technische kant van de modelleringstools in plaats van op het leren omgaan, gebruiken en interpreteren van deze modellen om eerlijke en effectieve strategieën voor klimaatbeleid te ontwerpen.

Daarom bundelden AFREC en VITO in 2021 hun krachten om het NDC Support Center op te richten.

Pieter Lodewijks, Program Manager bij VITO, legt uit:

“Dankzij financiering van het Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid lanceerden we het NDC Support Center. Zo kunnen we samen de huidige lacunes in Afrikaanse programma’s rond capaciteitsopbouw aanpakken. Sinds 2021 speelt het NDC Support Center een cruciale rol bij de ondersteuning van Afrikaanse landen in het complexe beleid rond klimaat en energie.”

Een veelbelovend resultaat

Het NDC Support Center werd opgericht om technische en financiële ondersteuning te bieden aan Afrikaanse landen bij het versterken van hun capaciteit op het gebied van energiestatistieken, -modellering en broeikasgasrapportage.

Met deze basis werd in 2021 het op maat gemaakte Pilot Program gelanceerd, om vier landen effectief te ondersteunen: Malawi, Marokko, Mozambique en Oeganda. Het programma had als doel de capaciteit te versterken om nauwkeurige data te bekomen, en om klimaatmitigatiemodellen en -beleid afgestemd op de nationale prioriteiten in de energiesector te ontwikkelen en toe te passen.

Ondertussen heeft het Pilot Program belangrijke resultaten en best practices opgeleverd. Daarnaast bracht het voor de vier betrokken landen de wijzigende behoeften in kaart om hun ambitieuze klimaatdoelen te realiseren met een verbeterde planning.

Maarten Pelgrims, Project Manager van het NDC Support Center bij VITO, blikt terug:

“De resultaten tonen duidelijk dat het Pilot Program beleidsmatige veerkracht tegen klimaatverandering kan versterken, duurzame ontwikkeling kan bevorderen en de capaciteit van overheden kan vergroten. Dit benadrukt de enorme impact ervan op de Afrikaanse gemeenschap."

Een baanbrekende White Paper

Het programma heeft de bestuursprocessen voor NDC-rapportering onder de respectieve verplichtingen van het Akkoord van Parijs voor Malawi, Marokko, Mozambique en Oeganda verbeterd. Tegelijkertijd heeft het belangrijke uitdagingen blootgelegd die de effectiviteit van de huidige wereldwijde ondersteuning kunnen belemmeren. Want hoewel Afrikaanse landen snel vooruitgang boeken in hun bijdrage aan wereldwijde klimaatneutraliteit terwijl ze duurzame groei nastreven, staan ze nog steeds voor aanzienlijke uitdagingen. Om hun ambitieuze economische en milieudoelen te bereiken, is blijvende en substantiële steun van de internationale gemeenschap nodig.

Om deze inzichten te delen, heeft ons team zijn bevindingen en analyses samengebracht in een White Paper. Hierin staan zes aanbevelingen om het traditionele paradigma van capaciteitsopbouw opnieuw vorm te geven en beter af te stemmen op de werkelijke behoeften.

Lees de White Paper:

Het inspirerende NDC Support Center Forum

Als bekroning van de opmerkelijke vooruitgang en waardevolle inzichten uit het Pilot Program, vond in Brussel in oktober 2024 het NDC Support Center Forum plaats.

Dit stakeholderforum bracht overheidsvertegenwoordigers – waaronder Zijne Excellentie Ibrahim Matola, minister van Energie van Malawi – samen, alsook voorzitters en contactpersonen uit Oeganda en Mozambique. Daarnaast waren ook vertegenwoordigers van Vlaanderen, internationale organisaties, ontwikkelingsagentschappen en onderzoeksinstellingen aanwezig, waaronder secretaris-generaal van het Departement Kanselarij en Buitenlandse Zaken van Vlaanderen Julie Bynens. Executive Director van de African Energy Commission (AFREC) Rashid Abdallah en VITO’s CEO Inge Neven. Het forum, georganiseerd samen met de Commissie van de Afrikaanse Unie, bood een unieke gelegenheid voor vruchtbare discussies en voor het verkennen van gemeenschappelijke belangen en samenwerkingskansen.

Deelnemers bespraken de belangrijkste resultaten en best practices van het Pilot Program en keken naar manieren om deze successen in te zetten voor toekomstige samenwerkingen. Zo legden ze de basis om de impact van het programma te vergroten en partnerschappen te versterken.

Door al deze belanghebbenden samen te brengen en samenwerking te stimuleren, toonde het NDC Support Center Forum de kracht van partnerschap in het stimuleren van klimaatresistentie, duurzame ontwikkeling en institutionele capaciteit in heel Afrika.

Samen naar een mooiere toekomst!

De kracht van partnerschap en capaciteitsopbouw blijkt duidelijk uit het Pilot Program, maar we hebben nog een weg af te leggen. Leen Govaerts, Unit Director bij VITO, legt het zo uit:

“Deze bemoedigende resultaten betekenen niet dat alle obstakels zijn overwonnen. Volledige onafhankelijkheid in de ontwikkeling en communicatie van klimaatplanningsdoelen op mondiaal niveau blijft een uitdaging. Er is blijvende ondersteuning nodig om de fundamenten te versterken die door het NDC Support Center Pilot Program zijn gelegd. Voor Afrikaanse landen is het cruciaal om institutionele capaciteitsproblemen aan te pakken – vooral op het gebied van energiedata en statistieken – en om actieve deelname aan modellering en beleidsontwikkeling te waarborgen, zodat ze klimaatuitdagingen effectief het hoofd kunnen bieden.”

Met deze uitdagingen in gedachten werkt het NDC Support Center aan de volgende stappen om zijn impact te vergroten. Er wordt een gezamenlijke strategie voorbereid om de ondersteuning uit te breiden naar heel Afrika. Dit sluit aan bij de missie om landen te helpen hun verplichtingen uit het Akkoord van Parijs na te komen en de transitie naar netto-nul emissies te realiseren.

Het NDC Support Center bouwt voort op de solide basis van het Pilot Program en richt zich nu op het opschalen van zijn inspanningen om blijvende verandering in heel Afrika te realiseren. Over deze nieuwe ambitie zei Rashid Abdallah, Executive Director van AFREC, het volgende:

“Gezien de resultaten van het NDC Support Center Pilot Program zijn AFREC en VITO vastbesloten hun krachten te bundelen om meer middelen te mobiliseren en de ondersteuning uit te breiden naar alle lidstaten van de Afrikaanse Unie.”

Kortom: dit is meer dan een missie – het is een belofte om ervoor te zorgen dat Afrikaanse landen de duurzame ondersteuning krijgen die ze nodig hebben om de complexiteit van klimaatbeleid te navigeren en betekenisvolle vooruitgang te boeken richting een duurzame en rechtvaardige toekomst.

Wordt vervolgd…