De Council for Scientific and Industrial Research (CSIR) in Pretoria beschikt over een gloednieuw batterijtestlabo. Het werd mee gerealiseerd door VITO/EnergyVille, dat ook zorgde voor de training van het personeel van het Zuid-Afrikaanse onderzoeksinstituut.
Zuid-Afrika kampt al jaren met grote moeilijkheden rond energiebevoorrading. Het tijdelijk uitschakelen van het stroomnet in bepaalde gebieden (load shedding) gebeurt bijna dagelijks. Bedrijven maar ook particulieren installeren daarom massaal zonnepanelen, gecombineerd met batterijen voor energieopslag. Het gloednieuwe batterijtestlabo, dat door VITO/EnergyVille in samenwerking met CSIR in Pretoria werd gerealiseerd, was dus zeer welgekomen. CSIR, zeg maar de Zuid-Afrikaanse tegenhanger van VITO/EnergyVille, kan met de nieuwe testinfrastructuur en de opgebouwde expertise de uitrol van kwaliteitsvolle energieopslag stimuleren.
De uitbouw van het nieuwe batterijtestlabo maar ook de training van het personeel maakten deel uit van een project dat in december 2020 begon en dat in november 2023 afliep. Het kwam tot stand in het kader van het Energy Storage Partnership (ESP), een uitgebreid programma waarmee de Wereldbank energieopslag in zogenaamde ontwikkelingslanden wil bevorderen. Maar het project maakte ook deel uit van het Vlaamse internationale klimaatfonds, waarin Zuid-Afrika een partnerland is. Dankzij de steun van de Vlaamse overheid kon CSIR het nieuwe batterijtestlabo opzetten om de lokale bedrijven uit de batterijwaardeketen te ondersteunen.
Het batterijtestlabo kreeg al heel wat hoog bezoek over de vloer. In april 2022 werd, in aanwezigheid van Vlaams Minister-president Jan Jambon, een princiepsakkoord (een MoU) ondertekend tussen VITO en CSIR om de samenwerking te versterken in meerdere domeinen zoals energie, water, luchtkwaliteit, enzovoort. In het kader van het staatsbezoek bezocht de Belgische koning in maart 2023 de nieuwe faciliteit. En in november 2023 werd de tiende Wereldbank ESP-meeting bij CSIR in Pretoria georganiseerd, waardoor een groot internationaal publiek, met in het kielzog vele lokale stakeholders in energieopslag en de batterijwaardeketen, de kans kregen om het nieuwe batterijtestlabo te bezoeken.
Load shedding
Energieopslag is broodnodig in Zuid-Afrika. Niet alleen omdat ook hier steeds meer wordt gebruikgemaakt van variabele (intermitterende) energiebronnen zoals zon en wind. Ook omdat het land al jaren kampt met zogeheten load shedding: door te weinig productie-capaciteit en een zwak stroomnetwerk wordt er bijna dagelijks wel ergens in het land de stroom uitgeschakeld. “Vaak zit je dan uren zonder stroom, al word je meestal wel enkele dagen vooraf gewaarschuwd op welke uren dit zal plaatsvinden”, zegt Carlo Mol van VITO/EnergyVille, die het fenomeen ter plaatse zelf vaak heeft ervaren. “Dit heeft natuurlijk een grote impact op economie en samenleving. Bedrijven zien zich genoodzaakt eigen alternatieve energiebronnen te regelen en dienen soms hun productie tijdelijk stil te leggen met een enorme economische impact. Maar load shedding veroorzaakt ook ongemakken bij mensen thuis of op straat, bijvoorbeeld op het vlak van veiligheid omdat de verlichting en verkeerssignalisatie uitvallen.”
Wie het zich kan veroorloven, investeert daarom in lokale energieopwekking (voornamelijk zonnepanelen) en in batterijen om de eigen geproduceerde stroom op te slaan. Mol: “De import en verkoop van batterijen is daardoor geëxplodeerd in Zuid-Afrika, zowel van thuisbatterijen voor bijvoorbeeld de stroom van zonnepanelen op het dak, als van grotere batterijmodules die bedrijven en de netbeheerder installeren.” Maar daardoor is er dringend hoge nood aan expertise op het vlak van energieopslag, en aan testinfrastructuur voor batterijen. Met zijn nieuwe batterijtestlabo is CSIR op dit vlak in een klap dé referentie in Zuid-Afrika. Stakeholders uit de volledige batterijwaardeketen kunnen er terecht voor vragen rond onder meer de prestaties en de betrouwbaarheid van batterijen.
De nieuwe testfaciliteit is qua type vergelijkbaar met het batterijtestlabo van VITO/EnergyVille in Genk, al is het wel een stuk kleiner. “Maar in essentie kan CSIR nu vrijwel dezelfde tests uitvoeren als wij, bijvoorbeeld prestatie- of levensduurtests gelinkt aan een specifiek batterijgebruik”, vervolgt Mol. “En net als bij VITO/EnergyVille kunnen er in het CSIR-labo tests worden gedaan op zowel individuele batterijcellen, batterijmodules als op batterijpacks.” De faciliteit bestaat behalve uit een batterijtester ook uit een klimaatkamer, om de invloed van temperatuur op batterijprestaties na te gaan.
Rol van kennispartner
CSIR laat zijn ‘klanten’ niet alleen naar zich toekomen. Het biedt zijn expertise in energieopslag ook ter plekke aan. Zo onderzoekt het in samenwerking met het stadsbestuur van Kaapstad hoe daar op lokaal niveau load shedding kan worden aangepakt. Sowieso heeft Zuid-Afrika plannen klaarliggen voor de energietransitie naar meer hernieuwbare bronnen, en net als VITO/EnergyVille in Vlaanderen en België kan ook CSIR er de rol van kennispartner invullen.
Volgens Renesh Thakoordeen, projectleider energieopslag bij CSIR, zal het batterijtestlabo een belangrijke rol spelen bij het creëren van een veerkrachtiger energiesysteem in Zuid-Afrika. “Het is een springplank om het probleem van de intermitterende energievoorziening aan te pakken. Veel bedrijven en huishoudens gebruiken zonne-energie en batterijen om hun energievoorziening veilig te stellen. Maar de kwaliteit van zulke systemen moet gegarandeerd zijn.” Het labo gaat onder meer helpen bij het opstellen van normen voor lithium-ionbatterijen in Zuid-Afrika. Daarnaast zullen Zuid-Afrikaanse batterijontwikkelaars of -importeurs via het testlabo zelf worden ondersteund. “Nu het testlabo commercieel wordt geëxploiteerd, kan de Zuid-Afrikaanse (en Afrikaanse) batterijmarkt groeien doordat de testkloof, die voor het eerst werd geïdentificeerd in het ESP-programma van de Wereldbank, wordt overbrugd.”
