Vlaanderen zet volop in op AI als hefboom voor duurzame innovatie in bouw- en energiesector

(vlnr: Bart Buelens, Afdelingshoofd Data & AI Competence Center - VITO | Anke Albregts, Bedrijfsadviseur - VLAIO | Chris Slaets, Gedelegeerd Bestuurder-Directeur - Embuild Limburg | Caroline Deiteren, Directeur-generaal - Embuild Vlaanderen | Frederik Loeckx, Algemeen Directeur - Flux50 | Jan huysman, Projectmanager Team Economische Innovatie - POM Limburg | Pieter Van Geite, IT Director - Buildwise)

AI als gamechanger voor energie en bouw

AI-technologie biedt ongekende mogelijkheden voor beide sectoren. In de energiesector blijkt AI onmisbaar voor het beheer van complexe, decentrale netwerken en de integratie van hernieuwbare energie. Geavanceerde algoritmes kunnen energieverbruik tot op het niveau van individuele gebouwen voorspellen en optimaliseren. In de bouwsector versnellen digital twins en geautomatiseerde processen niet alleen projecten, maar verhogen ze ook de kwaliteit en veiligheid, terwijl autonome machines het personeelstekort helpen opvangen.

Vlaanderen in Europees perspectief

Vlaanderen beschikt over sterke onderzoekscentra en innovatieve bedrijven die internationaal meetellen op vlak van digital twins en energie-optimalisatie. Toch is er nood aan meer samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheid om de ontwikkelde technologieën sneller naar de markt te brengen en een Europese koploperspositie te verstevigen.

Uitdagingen: van data tot cultuurverandering

Een van de grootste obstakels is de beschikbaarheid van gestandaardiseerde, hoogwaardige data. Zonder toegankelijke datasets blijven veel AI-toepassingen steken in de experimentele fase. Daarnaast spelen organisatorische en culturele factoren een rol. De bouwsector, traditioneel wat behoudend, staat voor een bijzondere uitdaging waarbij succesvolle implementatie niet alleen technologische investeringen maar vooral ook een mentaliteitswijziging vereist.

Voor kmo's vormen de hoge initiële investeringen en het gebrek aan gespecialiseerd personeel extra drempels, terwijl net zij baat kunnen hebben bij AI-oplossingen voor procesoptimalisatie of voorspellend onderhoud.

Ondersteuning en ethiek

Overheidssteun via financiële incentives, proeftuinen en opleidingstrajecten kan het verschil maken. Tegelijk wijzen experts op het belang van ethische kaders rond datagebruik, transparantie en verantwoorde innovatie. AI-ontwikkeling moet niet alleen technologisch vooruitstrevend zijn, maar ook maatschappelijk verantwoord.

Succesvolle EDIH-aanpak krijgt Vlaamse doorstart

Het EDIH-EBE heeft bewezen dat een gerichte aanpak rond digitalisatie voor de bouw- en energiesector werkt. Dankzij concrete resultaten en positieve feedback uit het veld, werken de partners met de consortia van de andere Vlaamse EDIH's  aan een doorstart waarbij de meest succesvolle activiteiten worden gebundeld in één krachtige Vlaamse AI EDIH. Deze nieuwe hub breidt uit naar drie cruciale domeinen: bouw, energie én industrie. Met zowel Europese als Vlaamse financiering slaan overheden, kennisinstellingen en bedrijven de handen in elkaar om AI-innovatie verder te versnellen. Deze samenwerking versterkt Vlaanderens positie als Europese innovatieleider en zorgt voor een nog grotere impact bij bedrijven.

“De toekomst van de Limburgse economie ligt in digitalisering. Slimme technologieën zoals sensoren en energiebeheersystemen bieden enorme kansen om ons energieverbruik beter te begrijpen, efficiënter met energie om te gaan en zo de kosten voor gezinnen en bedrijven te drukken. Tegelijk verkleinen we onze ecologische voetafdruk en versterken we de stabiliteit van het elektriciteitsnet. Daarom ook is digitalisering een speerpunt van ons economisch toekomstplan SALKturbo. Het is een investering die loont: voor onze economie, ons klimaat en onze samenleving.” - Tom Vandeput, gedeputeerde voor Economie en voorzitter van POM Limburg

“AI en digitalisering zijn niet meer weg te denken uit de energie- en bouwsector. Van slimme aansturing van installaties en digital twins van gebouwen en wijken tot robots op de werf. Bij VITO zetten we deze technologieën in als motor voor duurzame innovatie en een duurzame energietoekomst. Digitalisering is bovendien niet alleen een technische verschuiving. Het is een katalysator voor innovatie die slimme infrastructuur, verbeterde efficiëntie en de real-time aanpasbaarheid van energiesystemen mogelijk maakt.” - Inge Neven, CEO VITO

“Innovatie met AI in de bouw- en energiesector begint bij mensen: door gerichte opleiding, samenwerkingen tussen de sectoren en gerichte investeringen maken we technologie bruikbaar, veilig én duurzaam in de praktijk.” - Frederik Loeckx, algemeen directeur Flux50

"Digitalisering en artificiële intelligentie (AI) zijn bepalend voor de toekomst van een innovatieve bouwsector in Vlaanderen. Die technologieën zijn geen doel op zich maar dragen wel bij tot een meer performante sector. Daarom hebben we een volwaardig innovatie-ecosysteem rond de bouw nodig die de sector klaarstoomt. Niet alleen om de slagkracht van onze bouwbedrijven te vergroten en hun concurrentiepositie in Europa te versterken, maar ook om een belangrijk deel te zijn van de oplossing voor uitdagingen rond klimaat, energie, wonen enz." - Caroline Deiteren, Directeur-generaal - Embuild Vlaanderen

“Dankzij dit uniek ecosysteem hebben we al heel wat van onze bouwbedrijven verder kunnen helpen op vlak van digitale transformatie en innovatie. Maar willen we echt het verschil maken in de bouw, dan moeten we met zijn allen een versnelling hoger beginnen te schakelen.” - Chris Slaets, Gedelegeerd Bestuurder-Directeur - Embuild Limburg

“Artificiële intelligentie is geen hype, maar een noodzakelijke hefboom voor de bouwsector,. Van werfveiligheid tot faalkosten, van ontwerp tot energiebeheer: AI-toepassingen kunnen op elk niveau het verschil maken. Het is aan Buildwise, onze partners en daarna de markt om aannemers kant-en-klare maatoplossingen aan te reiken, toepassingen met AI onder de motorkap, maar zonder tijdrovende integratie in hun werking.” - Pieter Van Geite, IT Director – Buildwise