Blue Deal 2025–2029: nieuwe spelregels en kansen voor landbouw en industrie

Robuuste vergunningverlening en rechtszekerheid

Er komt een sterkere juridische basis voor vergunningen zodat er minder onvoorspelbaarheid is voor bedrijven. Vergunningen worden systematisch geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd, met prioriteit voor bedrijven die de grootste impact hebben op de waterkwaliteit.

• Bedrijven die ervoor zorgen dat de milieukwaliteitsnormen (MKN) niet gehaald worden, moeten verdergaande maatregelen dan Best Beschikbare Technieken (BBT) toepassen of ten minste onderzoeken.
• Voor nieuwe lozingen en concentraten van circulaire projecten wordt een systeemaanpak onderzocht: een lozing kan worden toegestaan als elders in hetzelfde watersysteem minstens evenveel vervuiling wordt weggenomen, zodat de verbeterverplichting wordt ingevuld.
• De wetgeving wordt ook aangepast om zorgwekkende stoffen zoals PFAS beter te kunnen beheersen via vergunningen. Zo moeten bedrijven hun afvalwaterstromen grondiger analyseren en mogelijke bronaanpakken voorzien.

Sponsdoelen: infiltreren, bufferen en vasthouden

Vlaanderen heeft gebiedsspecifieke sponsdoelen tegen 2026 die moeten zorgen voor:

• Meer infiltratie (water beter laten indringen in de bodem);
• Minder drainageverlies of peilgestuurde drainage (water langer vasthouden);
• Grotere buffercapaciteit (meer opslagruimte voor water).

De maatregelen om die sponsdoelen te realiseren worden gekozen binnen gebiedscoalities waarin landbouwers, ondernemers en andere lokale actoren samenwerken. Zo wordt rekening gehouden met bodemkenmerken, landgebruik en lokale kansen. Voor de landbouwsector betekent dit dat maatregelen zoals organische stofopbouw in de bodem of klimaatadaptieve teelten (zoals droogteresistente gewassen, waterminnende teelten of alternatieven voor hoog-inputteelten) een dubbele winst kunnen opleveren: betere waterhuishouding én een hogere bodemkwaliteit.

Strategisch plan waterbevoorrading tegen eind 2026

Samen met de verschillende sectoren werkt Vlaanderen aan een strategisch plan dat:

• De toekomstige waterbehoefte van landbouw en industrie afweegt tegen beschikbare voorraden
• Kwetsbaarheden in kaart brengt
• Oplossingen en beleidsaanbevelingen formuleert voor efficiënt en circulair watergebruik
• Alternatieve waterbronnen en investeringsprioriteiten identificeert

Dat plan wordt een belangrijk kader voor bedrijfsinvesteringen en samenwerkingsprojecten.

Nieuwe financieringsvehikels

Voor de periode 2025–2029 voorziet het beleidsdomein Omgeving 480 miljoen euro voor investeringen in het watersysteem (exclusief waterketen).

Daarvan is 130 miljoen euro gereserveerd voor strategische projecten zoals SIGMA, Dender, en kust. De overige middelen worden voorzien voor projecten in andere gebieden, gerichte beleidsondersteuning in de vorm van opvolging en wetenschappelijke ondersteuning, onderzoek en innovatie. Er is ook budget voor de ondersteuning van initiatieven op het vlak van waterefficiëntie en waterhergebruik, subsidies voor ontharding en de realisatie van natte natuur.

Ondanks die portefeuille blijft er een duidelijke kloof tussen de beschikbare middelen en de noden. Daarom zal de overheid ook private en publiek-private financieringsvormen onderzoeken voor water- en klimaatadaptatieprojecten in samenwerking met banken, verzekeraars en andere investeerders. Concepten zoals groene obligaties of het belonen van ecosysteemdiensten komen nadrukkelijk in beeld. Dat biedt landbouwbedrijven en industriële bedrijven nieuwe kansen om investeringen te versnellen.

VITO Kennispunt Water en de Blue Deal: van concept tot implementatie

Om de ambities van de Blue Deal waar te maken, zet Vlaanderen sterk in op ‘digitalisering en innovatie’ als strategische hefboom. en wordt ook gekeken naar de rol van VITO Kennispunt Water om de nodige kennis op te bouwen en te delen. Dat past perfect binnen onze missie om ondernemers te begeleiden bij hun zoektocht naar systemische en innovatieve wateroplossingen – van concept tot implementatie. Die nieuwe initiatieven sluiten bovendien rechtstreeks aan bij onze vier prioritaire focusdomeinen waarrond we de komende tijd een gecoördineerde set acties zullen opzetten.

• Ketenaanpak van polluenten
• Beheerstrategieën voor bodem- en watersysteem
• Koppelkansen op bedrijventerreinen
• Businessmodellen voor waterinvesteringen

Dankzij die focus verhogen we samen met bedrijven en partners de impact en versnellen we de realisatie van de Blue Deal doelstellingen.