Medicijnresten in water - Vlaams onderzoek speelt sleutelrol
Geneesmiddelen vervullen een essentiële rol in onze gezondheidszorg, maar brengen ook milieurisico’s met zich mee. Tot wel 90% van oraal toegediende medicijnen – waaronder antibiotica en hormonen – komt via urine en ontlasting in het afvalwater terecht. Omdat rioolwaterzuiveringsinstallaties die stoffen vaak onvoldoende verwijderen, belanden ze in ons oppervlaktewater zoals beken, plassen en rivieren. Dat heeft ongewenste effecten op onze ecosystemen, zorgt voor uitdagingen voor de klassieke drinkwaterproductie en dwingt ons tot innovatieve zuiveringstechnieken. Bovendien dragen die verontreinigingen bij aan een toenemende antibioticaresistentie, een fenomeen dat in de EU alleen al jaarlijks tot 35.000 overlijdens veroorzaakt.
Aanpakken bij de bron
Het Interregproject PREWAPHARM (Preventing Water Pollution by Pharmaceuticals) pakt deze problematiek structureel en aan de bron aan. We gaan op zoek naar ingrepen die medicijnresten aanpakken vóór ze in het afvalwater terechtkomen waardoor ze er ook niet uit verwijderd moeten worden. Pistes die uitgewerkt zullen worden zijn alternatieve (minder schadelijke) geneesmiddelen, ander voorschrijfgedrag en innovatieve opvangmethodes. Dat kan alleen als alle spelers in de geneesmiddelendistributie samenwerken: van apothekers tot artsen en ziekenhuizen, maar ook watertechnologiebedrijven en waterzuiveringsinstallaties.
Vlaanderen als regionale spil in communicatie en innovatie
Als expertisecentrum voor duurzame technologie speelt VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) een centrale rol in PREWAPHARM. VITO coördineert de watertechnologiedemo’s en zet ook eigen state-of-the art pilootinstallaties in om op testlocaties (zoals ziekenhuizen) geneesmiddelen zo dicht mogelijk bij de bron uit (afval)water te verwijderen. VITO ondersteunt ook de kennisverspreiding, net als de opmaak van regionale actieplannen. Andere Vlaamse partners zijn Aquafin, KU Leuven, Universiteit Gent en UZ Gent.
“Geneesmiddelen vervullen een essentiële maatschappelijke rol, maar brengen ook milieurisico’s met zich mee. Daarom is een ketenaanpak nodig: van green chemistry en duurzame productie, over bewust voorschrijfgedrag en opleidingen rond (de)prescribing voor artsen en apothekers, tot innovatieve technologieën die medicijnresten al bij de bron aanpakken,” verduidelijkt Dirk Halet, strategisch coördinator VITO Kennispunt Water.
Concrete acties en impact
PREWAPHARM zet in op drie sporen:
-
Bewustmaking en gedragsverandering bij patiënten én zorgverstrekkers;
-
Technologische innovatie via geavanceerde zuivering op hotspots;
-
Regionale actieplannen en beleidsaanbevelingen voor een gecoördineerde aanpak.
De oplossingen worden gebundeld in praktische toolkits en modellen die inzetbaar zijn in heel Noordwest-Europa. Zo draagt PREWAPHARM bij aan een toekomst waarin geneesmiddelen hun maatschappelijke rol blijven vervullen, zonder onze waterkwaliteit in gevaar te brengen.
Matchmaking op Aquarama: zorg en technologie samen tegen medicijnresten
Op 23 oktober 2025 organiseert PREWAPHARM een interactief matchmaking event tijdens de Aquarama Trade Fair in de Brabanthal in Leuven – dé vakbeurs voor watertechnologie in België. Tijdens dit event worden probleemeigenaars zoals ziekenhuizen samengebracht met oplossingsaanbieders zoals technologieontwikkelaars en onderzoekers. Het doel is om samen concrete oplossingen te vinden om medicijnresten bij de bron aan te pakken. In de voormiddag vinden vier thematische sessies plaats rond praktijkgerichte oplossingen, gevolgd door een projectvoorstelling en één-op-één matchmaking in de namiddag.
Jo Brouns, Vlaams Minister van Landbouw en Omgeving, zal de pers ook te woord staan met aandacht voor dit project vanaf 10 uur.
