Via de Blue Deal wil de Vlaamse regering de waterzekerheid in Vlaanderen verbeteren door in te zetten op het vasthouden en hergebruiken van water. In het project Vlaanderen WaterProof bekijkt VITO de mogelijkheden om de grondwatervoorraden te beschermen door slim waterbeheer en bijkomende buffering van water. De zandwinningsplassen in Donk (Dessel) en Rauw (Mol) maken deel uit van de demoruimte KlimaatPlassen. VITO en Pidpa voeren daar de komende 12 maanden metingen en testen uit om te bepalen hoeveel water er in de plassen kan opgeslagen worden en hoe dit water ingezet kan worden als alternatieve waterbron voor industrie of landbouw, of als ruwwater voor drinkwaterproductie.
Als het vandaag regent dan stroomt een groot deel van deze neerslag via grachten of de riolering rechtstreeks naar onze waterlopen en verdwijnt het water vervolgens snel richting zee. De klimaatverandering zorgt alsmaar vaker voor langere perioden van droogte, afgewisseld met hevige regenbuien. De beperkte aanvulling van het grondwater verhoogt de druk op ons watersysteem. Het is belangrijk dat we anders omgaan met water door neerslag niet langer snel af te voeren naar zee maar het water beter vast te houden en te hergebruiken.
Een wetenschappelijke studie uitgevoerd door VITO toont aan dat de zandwinningsplassen in de Kempen een rol kunnen spelen om de waterzekerheid in de regio te verbeteren. Met twee van die plassen gaan we in het Vlaanderen WaterProof project aan de slag: de plas Donk in Dessel en de put van Rauw in Mol.
Plas Donk in Dessel
Voor de plas Donk (gelegen aan de Gravenstraat nabij Tabloo in Dessel) plant VITO in de loop van 2024 de bouw van een regelbare stuw. Door deze stuw aan de overloop van de groeve kan er tot 150.000 m³ water (of het jaarlijks watergebruik van ruim 2.000 gezinnen) gebufferd worden voor gebruik in droge perioden. Daarnaast is ook het dagelijkse overloopdebiet van gemiddeld 10.000 m³ (of het dagelijks gebruik van meer dan 85.000 gezinnen) inzetbaar als alternatieve waterbron wanneer dit debiet niet noodzakelijk is voor de voeding van de Witte Nete.
Vanaf oktober 2023 start Vlaanderen WaterProof een participatietraject op om te onderzoeken voor wie het gebufferde water een duurzame alternatieve waterbron kan zijn. In de eerste plaats wordt gekeken naar de bedrijven in de KMO-zone Stenehei en de nabijgelegen landbouw. Ook het gericht laten overlopen van het water in de plas Donk naar de Witte Nete is een mogelijkheid. Door de overloop van de plas te sturen kunnen we het basisdebiet van de Witte Nete op peil houden en de kwetsbare dier- en plantensoorten in de waterloop beschermen.
Rauw in Mol
Momenteel stroomt een aanzienlijk volume water continu uit de Put van Rauw naar het Kanaal Dessel-Kwaadmechelen. Uit waterkwaliteitsanalyses blijkt dat het water van de plas Rauw van goede kwaliteit is en dat het mogelijk inzetbaar is voor drinkwaterproductie. Om zicht te krijgen op de noodzakelijke waterzuiveringsstappen zetten Pidpa en VITO piloottesten op. Een voordeel van het gebruik van het overloopwater als ruwwaterbron is dat het onttrekken van dit water geen significante impact heeft op de omgeving. Als de resultaten gunstig zijn, gaan we in een volgende fase na of dit water op lange termijn inzetbaar is voor drinkwaterproductie.
Geen extra water maar een duurzame, alternatieve waterbron
Vlaanderen WaterProof wil de waterzekerheid tijdens droge perioden verhogen. Het bufferen van water mag echter geen vrijgeleide zijn om meer water te verbruiken. Spaarzaam omgaan met water blijft de boodschap voor alle gebruikers. De extra buffer van water uit de Klimaatplassen kan wel een duurzaam alternatief vormen voor het huidige gebruik van grondwater.
Partners
Binnen de demoruimte KlimaatPlassen werkt VITO samen met gouverneur Cathy Berx, Sibelco, Pidpa, De Vlaamse Milieumaatschappij, Voka Mechelen-Kempen, Provincie Antwerpen, De Vlaamse Waterweg, Het Agentschap Natuur en Bos, gemeente Mol en gemeente Dessel.
Meer informatie
