Sibelco-zandgroeve Donk als waterbuffer: meerwaarde voor economie, ecologie en natuur
In de overloopgracht van de zandgroeve Donk in Dessel, waaruit zand wordt ontgonnen door het internationale materialenbedrijf Sibelco, werd onlangs een kantelstuw geplaatst. Daarmee wordt water in de groeve gecapteerd dat anders voortdurend wegstroomt naar de Witte Nete. De zandgroeve kan zo dienstdoen als waterbuffer en een onmiskenbare meerwaarde betekenen voor economie, ecologie en natuur in de omliggende regio.
Blue Deal KlimaatPlas
Deze stuw kadert in de demoruimte KlimaatPlassen binnen het Blue Deal project Vlaanderen WaterProof, dat door VITO wordt geleid. In dit project werken VITO, Sibelco, de gouverneur van de provincie Antwerpen, Pidpa, de Vlaamse overheid en nog meer partners samen om slimme oplossingen te vinden voor waterbuffering en drinkwaterproductie in dit stukje van de Kempen. De recent gebouwde kantelstuw aan de groeve Donk is hierbij een knap staaltje van innovatie. “Het biedt een antwoord op de klimaatadaptatie”, aldus Bart Daems – Director Sustainability bij Sibelco. “Zo kunnen wij water capteren en bufferen tijdens natte periodes en terug ter beschikking stellen tijdens droogtegevoelige periodes. Dat water kan dan aangewend worden voor verschillende doelen, zoals irrigatie voor landbouw, het op peil houden van waterlopen die ecologisch waardevol zijn of het ter beschikking stellen van dat water richting industrie.”
Economisch voordeel
De stuw maakt het mogelijk om tot 150.000 m³ water te bufferen. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om het dagelijkse overloopdebiet van ongeveer 10.000 m³ in te zetten als alternatieve waterbron. In de komende tijd wordt bekeken hoe het gebufferde water - wanneer het niet nodig is voor de voeding van de Witte Nete - een alternatief kan zijn voor de industrie of het grondwaterverbruik van de lokale landbouwers. "Door de stuw kan het peil van het water tot 50 cm stijgen", zegt provinciegouverneur Cathy Berx. "Dit project is dan ook zeer waardevol omdat het ervoor zorgt dat we minder snel een captatieverbod aan de landbouwers moeten opleggen, en hen een grotere garantie op beschikbaarheid van water kunnen geven."
Sterk partnerschap tussen Sibelco en VITO
De oplossingen die VITO voor de groeve Donk ontwikkelde zijn het resultaat van een jarenlange samenwerking tussen beide organisaties/bedrijven. Sibelco vervult als materialenbedrijf een belangrijke economische rol in de regio, maar heeft door zijn activiteiten natuurlijk ook een impact op de directe omgeving van de zandgroeves. VITO ondersteunt Sibelco al bijna 30 jaar, o.a. bij de verduurzaming van de zandwinning. Waterbeheer is hierin een heel belangrijke factor. “VITO heeft een uitgebreide kennis in het kader van waterhuishouding en gebruikt daarvoor de aanwezige expertise met betrekking tot hydrologie, hydrogeologie, geologie en materiaalkennis en ecosysteemkennis, die wij graag aanbieden aan een partij zoals Sibelco om hun duurzaamheidstransitie te versnellen”, zegt Jan Bronders van het team Water bij VITO.
Voorbeeld van natuurontwikkeling en landschapsinrichting
In de Sibelco-groeve Donk wordt al meer dan een eeuw hoogwaardig kwartszand gewonnen. Maar in de omgeving ervan werden de laatste jaren ook grote inspanningen geleverd om natuurontwikkeling te stimuleren. De uitgekiende aanleg van de west- en noordkant van het terrein met een uitkijkheuvel en een nieuw wandelpad zorgen niet alleen voor recreatieve opportuniteiten maar zijn tegelijkertijd een aantrekkingspool voor wilde bestuivers die de natuurontwikkeling een flinke boost kunnen geven. Sibelco is dan ook partner in de 'Green Deal Wilde Bestuivers en Ontginners'. “Duurzaamheid en partnerschappen zijn voor ons essentieel. We zijn erg trots op dit project, voor en in deze streek waar economie, wetenschap, natuur en toerisme samenkomen” besluit Bart Daems, Director Sustainability bij Sibelco.
Partners
Binnen de demoruimte KlimaatPlassen werkt VITO samen met gouverneur Cathy Berx, Sibelco, PIDPA, De Vlaamse Milieumaatschappij, Voka Mechelen-Kempen, Provincie Antwerpen, De Vlaamse Waterweg, Het Agentschap Natuur en Bos, gemeente Mol en gemeente Dessel.
