Subsidie toegekend voor onderzoek naar vroege biomerkers voor de ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson vandaag

Parkinson is een progressieve neurodegeneratieve aandoening die vooral beweging beïnvloedt en wordt gekenmerkt door het geleidelijke verlies van dopamine-producerende neuronen in de hersenen. Het leidt tot onbedoelde of oncontroleerbare bewegingen, waaronder trillingen, stijfheid en moeite met balans en coördinatie. Er kunnen ook niet-motorische symptomen zijn zoals cognitieve beperkingen, stemmingsstoornissen, slaapstoornissen en sensorische problemen. Symptomen ontwikkelen zich meestal langzaam en verergeren in de loop van de tijd, wat invloed heeft op de dagelijkse activiteiten en levenskwaliteit patiënten.

Hoewel de ziekte van Parkinson momenteel ongeneeslijk is en moeilijk om vroeg vast te stellen, zijn er verschillende behandelingen op de markt die sommige symptomen kunnen helpen beheersen en de levenskwaliteit kunnen verbeteren voor de miljoenen mensen die wereldwijd getroffen zijn. Deze behandelingen omvatten:

• medicatie die het dopaminegehalte in de hersenen verhoogt of helpt bij het beheersen van motorische en niet-motorische symptomen en bijwerkingen

• operaties die de hersenen stimuleren

• fysiotherapie, ergotherapie en logopedie.
   

Vroege opsporing door bloedtesten

Met de steun van een subsidie van The Michael J. Fox Foundation for Parkinson’s Research — via hun versnellende biologische begrip en translationele benaderingen voor de ziekte van Parkinson — en in samenwerking met Amsterdam UMC, start VITO nu een tweejarig project genaamd 'EV-PREDICT: Identifying Early Biomarkers for Parkinson's Disease in Blood-Derived Neuronal Vesicles.' Met andere woorden, onze onderzoekers zullen extracellulaire blaasjes (in het Engels: Extracellular Vesicles of EV’s) bestuderen. Dit zijn nanodeeltjes die worden vrijgegeven door hersencellen en die eiwitten en vetten bevatten. De samenstelling van deze eiwitten en vetten weerspiegelt veranderingen in de hersenen: onderzoek toont aan dat de ziekte van Parkinson gekenmerkt wordt door een abnormale opbouw van een eiwit genaamd alfa-synucleïne in de hersencellen. VITO kan deze hersenafgeleide blaasjes uit het bloed analyseren met behulp van proteomica, een minder invasieve manier om ziektegerelateerde veranderingen vroegtijdig te detecteren.

De studie is als volgt opgezet: onderzoekers zullen bloedmonsters verzamelen van 150 mensen met de ziekte van Parkinson in een vroeg stadium en van 150 gezonde personen. Uit deze stalen isoleren ze extracellulaire blaasjes die specifiek door hersencellen worden vrijgegeven en bestuderen ze hun inhoud met geavanceerde laboratoriumtechnieken. Het onderzoeksteam zal eiwitten en vetten die in de extracellulaire blaasjes worden gevonden tussen de twee groepen vergelijken om patronen te vinden die verband houden met de ziekte van Parkinson. Door deze bevindingen te combineren met genetische en klinische gegevens, hopen de onderzoekers om merkers in het bloed te identificeren Parkinson vroegtijdig kunnen helpen opsporen.

Als deze studie succesvol is, kan EV-PREDICT leiden tot een eenvoudige bloedtest die helpt Parkinson in een vroeger stadium op te sporen, wanneer behandelingen effectiever kunnen zijn. Deze bloedtest zou ook een betere selectie van patiënten voor klinische proeven mogelijk maken. Na dit onderzoek zullen de meest veelbelovende merkers worden getest in grotere en langere studies om te zien of ze ook ziekteprogressie en behandelingsrespons kunnen voorspellen, waardoor we dichter bij gepersonaliseerde zorg komen voor mensen met (risico op) Parkinson.
 

Het belang van extracellulaire blaasjes

"Extracellulaire blaasjes zijn essentiële onderdelen van intercellulaire communicatie en zijn veelbelovend voor toekomstige diagnostische en therapeutische toepassingen in de geneeskunde — zoals in dit geval voor de vroege opsporing van de ziekte van Parkinson. Hun diverse rollen en complexe samenstellingen maakt hen een belangrijk studiegebied in celbiologie en biomedisch onderzoek."

— Inge Mertens, R&D Applied Biomolecular Systems bij VITO en hoofdonderzoeker van de EV-PREDICT-studie

Eerder onderzoek naar biomerkers voor ziektes die dementie veroorzaken

VITO werd uitgenodigd door The Michael J. Fox Foundation om een aanvraag voor deze subsidie in te dienen nadat onze onderzoekers een voorlopige studie hadden gepubliceerd in Journal of Extracellular Vesicles. In deze studie vergeleken ze de eiwitopbouw van extracellulaire blaasjes in cerebrospinale vloeistof van patiënten met Alzheimer, Parkinson en Lewy Body-dementie, de meest voorkomende neurodegeneratieve aandoeningen die dementie veroorzaken. Het doel was om nieuwe biomerkerkandidaten te identificeren die een hoog potentieel hebben voor differentiële diagnose, of die mogelijk doelwitten bieden voor nieuwe of hergebruikte farmacotherapeutische middelen. VITO heeft momenteel een patent in aanvraag voor deze eiwitten die de vroege detectie van deze neurodegeneratieve aandoeningen kunnen vergemakkelijken.
 

Overzicht van de proteomische vergelijkingsstudie

De Michael J. Fox Stichting voor Parkinsononderzoek

The Michael J. Fox Foundation for Parkinson’s Research, sponsor van de EV-PREDICT-studie, zet zich in voor het vinden van een genezing voor de ziekte van Parkinson en het verbeteren van therapieën voor mensen die vandaag met de aandoening leven. Lees meer op michaeljfox.org.