Van zeebodem tot satelliet: VITO leidt onderzoek naar plasticvervuiling met innovatieve detectietechnologieën
Plastic hoort niet thuis in onze natuur, en al zeker niet in onze rivieren en zeeën. Toch vinden we het overal terug in verschillende vormen, kleuren en groottes. Plastic verspreidt zich in onze wateren, van zwerfvuil op het strand tot onzichtbare microplastics in de verschillende waterlagen, van het oppervlak tot de zeebodem. Omdat het handmatig opsporen en verzamelen van plasticvervuiling erg arbeidsintensief en duur is, biedt technologie een krachtig alternatief. Het onderzoeksproject SSPIRIT, gecoördineerd door VITO, brengt Vlaamse partners samen om met behulp van innovatieve detectietechnologieën en modellen een beter zicht te krijgen op waar plastic zich ophoopt en hoe het zich verspreidt.
Een Vlaamse samenwerking met internationale ambities
SSPIRIT staat voor From Seabed to SPace: Identifying and quantifying plastic litteR with Innovative remote sensing Technologies. De kick-off van dit driejarige project vond plaats in juni 2025. Het project is een samenwerking tussen VITO, VLIZ, KU Leuven, Universiteit Antwerpen, Universiteit Gent, De Blauwe Cluster en Flanders Space en wordt gefinancierd door VLAIO.
Hoewel het onderzoek zich richt op het Belgische deel van de Noordzee en het Schelde-estuarium, reiken de ambities verder. De kennis en technologie die binnen SSPIRIT worden ontwikkeld, kunnen later ook internationaal toepasbaar zijn, van Europese estuaria en kustwateren tot wereldwijde satellietobservaties. Zo versterkt Vlaanderen zijn positie als innovatieve testregio voor marien milieubeleid en duurzame technologie.
Innovatie van onder water tot in de ruimte
Het doel van SSPIRIT is even ambitieus als noodzakelijk: plasticvervuiling beter begrijpen en meetbaar maken. Dat doet het project door verschillende remote sensing-technieken te combineren zoals drones, onderwatercamera’s en satellietbeelden. Door al die gegevens samen te brengen, ontstaat een vollediger beeld van de verspreiding en concentratie van plastic in rivieren en zeeën.
Wanneer directe detectie moeilijk is, kijken de onderzoekers naar indirecte aanwijzingen, zoals de troebelheid van het water of de aanwezigheid van vegetatie langs de oever. Door al deze detectietechnologieën te combineren, ontstaat stap voor stap een volledig driedimensionaal beeld van plasticvervuiling in onze zeeën en rivieren. De verzamelde gegevens worden verder verwerkt met slimme data-analyse en voorspellende modellen om beter te begrijpen hoe plastic zich verplaatst en ophoopt in mariene ecosystemen.
VITO verbindt technologie, kennis en data in de strijd tegen plasticvervuiling
Als projectcoördinator neemt VITO het voortouw in het ontwerp van de experimenten, de dataverzameling en de integratie van de verschillende technologieën. Binnen SSPIRIT ontwikkelt VITO onder meer de wetenschappelijke onderbouwing voor een toekomstige satellietmissie rond plasticdetectie op het wateroppervlak, en onderzoekt het hoe dronebeelden, beelden van speciale camera’s en smartphones en artificiële intelligentie kunnen helpen om plastic op oevers en stranden sneller en nauwkeuriger te identificeren.
“SSPIRIT toont hoe data en technologie kunnen bijdragen aan gezondere ecosystemen,” zegt Ils Reusen, projectmanager bij VITO. “Door inzichten uit de ruimte te koppelen aan metingen in het water, brengen we plasticvervuiling letterlijk en figuurlijk beter in beeld.”
Van onderzoek naar impact
Naast onderzoek zet SSPIRIT sterk in op samenwerking en toepassing. Binnen het project wordt een Innovation Accelerator opgezet: een platform dat bedrijven en beleidsmakers ondersteunt om de ontwikkelde kennis en technologie in te zetten in de praktijk. Zo levert SSPIRIT niet alleen nieuwe inzichten op in plasticvervuiling, maar ook concrete oplossingen voor monitoring, preventie en beleid. Op die manier draagt het project bij aan een duurzame blauwe economie, waarin technologie en ecologie elkaar versterken.
