Circulair bouwen is cruciaal om de transitie naar een meer duurzame economie en samenleving te verwezenlijken.
Bron header image: A-Practice
In Vlaanderen is er één domein waarbinnen constructieve circulariteitsprincipes nog maar weinig worden toegepast, namelijk bij technieken – en dan meer bepaald technische installaties voor HVAC, elektriciteit en sanitair.
Om dat te verhelpen, sloegen onze EnergyVille/VITO onderzoekers, studiebureau Boydens Engineering (onderdeel van Sweco) en projectontwikkelaar Revive – binnen het kader van het Vlaanderen Circulair project CIRCAT (CIRCulair Aanbestedingpakket voor Technieken) – eind 2020 de handen in elkaar. De voorlaatste CIRCAT-project fase gaat binnenkort in: de ontwikkelde tool zal in de praktijk op uitvoerbaarheid en impact worden uitgetest door als case study in een aanbestedingsdossier mee uitgestuurd te worden naar aannemers die aangeven de betreffende aanbesteding te willen opvolgen.
Het belang van circulair bouwen
Uit cijfers van 2019, blijkt dat de bouwsector in Europa verantwoordelijk is voor 40% van de uitstoot van broeikasgassen, 50% van het energieverbruik,1/3 van het waterverbruik en 50% van de materiaalstromen.[1] Dat maakt circulair bouwen dus een cruciale factor in de transitie naar een meer duurzame economie en samenleving.
In Vlaanderen spitst dat circulair bouwen zich momenteel vooral toe op een slim ontwerp langs de ene kant, en doordachte materiaalkeuzes langs de andere. In de praktijk houdt dit in dat ontwerpers enerzijds inzetten op het aanpasbaarheidsgehalte van het bouwplan en op de demonteerbaarheid van bouwsystemen. Anderzijds betekent dit dat ze bij het maken van hun materiaalkeuzes het accent leggen op materialen die aan het eind van de gebouwlevensduur opnieuw gerecupereerd of gerecycleerd kunnen worden.
De missende schakel
Op één domein, echter, worden constructieve circulariteitsprincipes nog maar weinig toegepast, namelijk bij technieken – en dan meer bepaald technische installaties voor HVAC, elektriciteit en sanitair. Daar wordt in de praktijk immers voornamelijk nog een lineair economisch model toegepast. Maar om het circulair model te kunnen verankeren in het bouwproces, is het belangrijk dat de circulaire aanpak gestimuleerd wordt in àlle facetten ervan – ook in het domein van de technische installaties, want die maken een wezenlijk deel uit van elk gebouw. Technische installaties zijn door hun onderhoudsgevoeligheid bovendien ook nog eens frequenter aan vervanging toe dan andere gebouwcomponenten. Ze bieden dus een enorm potentieel om nog efficiënter om te gaan met grondstoffen en materialen.
Het overbruggen van de kloof
Om de bestaande kloof dus te helpen overbruggen, sloegen onze EnergyVille / VITO onderzoekers, studiebureau Boydens Engineering (onderdeel van Sweco) en projectontwikkelaar Revive – binnen het kader van het Vlaanderen Circulair project CIRCAT (CIRCulair Aanbestedingpakket voor Technieken) – de handen in elkaar, zodat een volgende stap in de transitie naar het toepassen van circulaire technische installaties gezet kon worden.
Meer over het CIRCAT-project
Het CIRCAT-project wordt gekenmerkt en gedreven door een visie waarbinnen circulariteit niet als een opzichzelfstaand einddoel wordt beschouwd, maar eerder als een strategie om te komen tot een duurzamere bebouwde omgeving. Daarom is het dus van belang de effectiviteit van genomen circulariteitsmaatregelen ook te evalueren. Zoals de projectnaam aangeeft, focust het CIRCAT-project hiervoor op de aanbestedingsfase door – specifiek voor technische installaties – een pakket van beoordelingscriteria voor aanbestedingen te ontwikkelen, waarbij gezocht wordt naar een set van innovatieve maatregelen die kan worden aangewend binnen dit domein, zonder fabrikant- of productafhankelijk te zijn. Op die manier beoogt het CIRCAT-project de circulariteitsprincipes op de markt van technische installaties te stimuleren.
FASE 1 - CIRCULAIRE ONTWERPRICHTLIJNEN & PARAMETERS
In de eerste fase van het project, werd een set relevante circulaire ontwerprichtlijnen en parameters opgesteld op basis van onderzoek naar bestaande circulariteitsprincipes, projecten en bouwoplossingen.
FASE 2 - BEOORDELINGSCRITERIA VOOR AANBESTEDINGEN
Daarop volgde de vertaling naar een pakket beoordelingscriteria voor aanbestedingen, dat inmiddels ook werd uitgewerkt tot een Excel-tool. In die tool zijn vragen opgenomen over het toepassen van aspecten die betrekking hebben op circulaire businessmodellen enerzijds, en het toepassen van circulariteitsprincipes binnen de techniekdomeinen HVAC, elektriciteit en sanitair anderzijds. De vragen richten zich op circulariteitsparameters die een aannemer zelf nog kan beïnvloeden – meer bepaald het gebruik van bepaalde producten en de uiteindelijke uitvoering van de technische installaties.
FASE 3 - VAN THEORIE NAAR PRAKTIJK
De volgende fase van het project gaat binnenkort in: om de CIRCAT-tool in de praktijk op uitvoerbaarheid en impact uit te testen – zodat die uiteindelijk bij elke aanbesteding kan worden geïmplementeerd – zal de tool in het najaar als case study in een aanbestedingsdossier van Revive mee worden uitgestuurd naar aannemers die aangeven de betreffende aanbesteding te willen opvolgen.
FASE 4 - VERDERE VERBETERING
Na de gunning van de aanbesteding in kwestie, zal de CIRCAT-tool in een laatste fase van het project dan verder worden verbeterd op basis van de feedback van de aannemers. Het CIRCAT-project loopt af begin 2023. Wordt nog vervolgd dus...
Referenties
