Wanneer zee-ijs smelt, kunnen zeehonden in de Oostzee die op zee-ijs baren, het leven van hun pups in gevaar brengen door op land te baren waar roofdieren zijn. Naarmate de temperatuur van de oceaan stijgt, migreren vissen richting de polen, op zoek naar koeler water, met impact op het levensonderhoud van vissers. Naarmate de ontbossing toeneemt, merken we dat sommige groepen goudkopleeuwaapjes, gescheiden in 'boomeilanden', zich beter aanpassen aan de klimaatverandering dan andere.
De biodiversiteit - de hoeveelheid variatie in het leven op aarde - is van vitaal belang voor het welzijn van onze planeet. Daarom ondersteunt de Copernicus Climate Change Service (C3S) een project om te onderzoeken hoe de klimaatverandering de biodiversiteit wereldwijd zal beïnvloeden.
Biodiversiteit omvat niet alleen dieren, maar ook planten, schimmels en bacteriën, die allemaal een belangrijke rol hebben in de cyclus van het leven op aarde. Maar de klimaatverandering beïnvloedt de habitats, en de soorten moeten hun gedrag aanpassen aan die veranderingen of zich verplaatsen naar gebieden met gunstigere omstandigheden. Soorten die zich niet kunnen aanpassen, dreigen uit te sterven, wat een domino-effect heeft op andere soorten en ecosysteemfuncties.
Door het European Centre for Medium-Range Weather Forecasts namens de Europese Unie wordt C3S geïmplementeerd, het verzamelt veel gegevens om het klimaat te monitoren en te voorspellen hoe het in de toekomst zal veranderen. Deze informatie kan gebruikt worden om te onderzoeken wat precies de invloed van klimaatverandering zal zijn op verschillende sectoren.
Goudkopleeuwaapjes in Brazilië raken van elkaar gescheiden door de ontbossing. Het is mogelijk dat sommige groepen evolueren om beter bestand te worden tegen de klimaatverandering dan andere.
Via het sectorale informatiesysteem van de C3S worden klimaatgegevens gebruikt om specifieke problemen aan te pakken. Biodiversiteit is de nieuwste sector die door de C3S wordt ondersteund, in een tweejarig project onder leiding van VITO. Het project richt zich niet alleen op biodiversiteit, maar ook op 'ecosysteemdiensten' die ten goede komen aan de mens, zoals bestuiving en aanvulling van de visbestanden.
"Het beheer van zaken zoals verandering van habitat en veranderingen in ecosysteemdiensten wordt vaak gehinderd door een gebrek aan adequate informatie over het verleden en toekomstige klimaat", legt Koen De Ridder, senior onderzoeker bij VITO, uit. "Door indicatoren op maat aan te bieden, zullen we dit gebrek aan informatie aanpakken om ondersteuning te bieden bij het nemen van beslissingen."
Samen met zes partners zal VITO een online platform ontwikkelen met gegevens en instrumenten die afgestemd zijn op de behoeften van de biodiversiteits- en ecosysteemdienstengemeenschappen. Sinds de start van het project op 1 maart heeft het team dat aan het project werkt, een ontmoeting gehad met deskundigen in biodiversiteit en ecosystemen, waaronder onderzoekers, privébedrijven, natuurbeschermingsorganisaties, beleidsmakers en plantage-eigenaars. VITO wil precies weten welke informatie deze potentiële gebruikers van het platform nodig hebben om de natuurlijke wereld te helpen zich aan te passen aan de klimaatverandering.
Het platform zal worden ontwikkeld, getest en gedemonstreerd via zes cases.
Om het platform zo nuttig mogelijk te maken, zal het verder worden ontwikkeld, getest en gedemonstreerd via zes concrete casestudies:
- De goudkopleeuwaapjes in Brazilië
- De vissen in de Noord-Atlantische Oceaan
- Het grasland in Letland
- De voortplanting en habitat van de zeehonden in de Oostzee
- De bufferzones aan de rand van velden in China en Canada
- De tropische bossen in Centraal-Afrika
Deze casestudies bestrijken zowel het land als de oceaan, en elk onderwerp wordt op een andere manier beïnvloed door de klimaatverandering; de zeehonden door het smelten van het zee-ijs, de vissen door de opwarming van de oceanen en het grasland door de verandering van de bodemvochtigheid, bijvoorbeeld. De C3S geeft informatie over al deze zogeheten 'klimaatindicatoren' op verschillende termijnen.
De verwachting is dat de ecosysteemdiensten van grasland ernstig zullen worden beïnvloed door de klimaatverandering.
"Verschillende problemen vereisen verschillende klimaatinformatie", vervolgt De Ridder. "Een interessant voorbeeld dat we onlangs zijn tegengekomen, is een specifieke giersoort die zich tussen Europa en Azië verplaatst. De klimaatverandering kan de atmosferische stromingen beïnvloeden, die op hun beurt de vlucht van de gier beïnvloeden. Om dit te onderzoeken, hebben de wetenschappers informatie nodig over de windsnelheid en -richting om te zien of de vogels al afhankelijk zijn van luchtstromingen."
Het team zal ruwe klimaatgegevens van de C3S omzetten in meer relevante informatie. Het zou bijvoorbeeld het aantal dagen boven of onder een bepaalde temperatuurdrempel kunnen berekenen, omdat dit voor sommige planten een grotere invloed zou kunnen hebben dan het jaargemiddelde.
"Naast de sensibilisering voor de effecten van de klimaatverandering op de biodiversiteit in het algemeen, zal de informatie op maat die wij verstrekken hopelijk ook de effecten van de klimaatverandering in specifieke gebieden verminderen", zegt De Ridder. "Als we bijvoorbeeld begrijpen hoe de zeehonden precies zullen worden beïnvloed door het smelten van het zee-ijs, kunnen we de trajecten van ijsbrekers zorgvuldig plannen om te voorkomen dat het weinige dat overblijft, wordt vernietigd."
Het smelten van zee-ijs kan zeehonden in de Oostzee ertoe dwingen om hun pups op land te baren, waardoor ze aan roofdieren worden blootgesteld.
Op dit moment zijn de ontbossing en de veranderingen in landgebruik de belangrijkste oorzaken van het verlies aan biodiversiteit, maar er zijn duidelijke tekenen dat de klimaatverandering een meer instrumentele factor wordt. Het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services van de Verenigde Naties heeft onlangs twee rapporten gepubliceerd waarin respectievelijk wordt geconcludeerd dat de klimaatverandering steeds meer een drijvende kracht is achter verandering in de natuur en dat het tempo van het uitsterven van soorten versnelt, met nu waarschijnlijk ernstige gevolgen voor de mensen over de hele wereld.
"De klimaatverandering heeft gevolgen voor veel verschillende sectoren, waaronder de biodiversiteit", concludeert Samuel Almond, sectoraal informatiesysteemmedewerker bij de C3S. "Door middel van dit project, en andere soortgelijke projecten, hopen we dat beleidsmakers beter voorbereid kunnen zijn op de toekomst met toegang tot klimaatinformatie die afgestemd is op hun specifieke behoeften."
Bron: Climate Copernicus EU
