Hoewel "circulaire economie" de afgelopen jaren is uitgegroeid tot een wereldwijd concept, blijft het sterk gericht op lokale productie. Het is immers duidelijk dat regionale economische en maatschappelijke factoren bepalend zijn voor de vorm die circulariteit in verschillende delen van de wereld kan aannemen. Tegelijkertijd bieden lokale technologische en technische troeven ook uiteenlopende contexten voor circulaire activiteiten.
Circular Economy Hotspot Belgium
Circular Economy Hotspots is een reeks evenementen die de inspanningen van ondernemingen en organisaties om innovatie op het gebied van circulaire economie te stimuleren, belicht en bevordert. Ze bieden interessante inzichten in lokale initiatieven rond circulaire economie. Al die initiatieven delen een gemeenschappelijk doel: de functionaliteit van producten en materialen zo lang mogelijk behouden en materiaalverlies tot een minimum beperken.
Voorafgaand aan de G-STIC-conferentie 2019 heb ik deelgenomen aan de Circular Economy Hotspot Belgium. Tijdens dit evenement konden de deelnemers kennismaken met lokale praktijken rond circulaire economie in Antwerpen, Gent, Bergen en Brussel.
Het was boeiend om te ontdekken hoe circulaire initiatieven worden genomen op verschillende niveaus. De Circular Economy Hotspot omvatte zowel acties op zeer lokale en kleine schaal, zoals in "repair cafés", als acties van grote bedrijven in de chemische sector en de metaalsector. Deze multilevelbenadering is absoluut noodzakelijk als we systemische veranderingen willen doorvoeren in onze consumptie- en productiepatronen.
Circulaire economie in Zuid-Australië
Recentelijk hebben de Circular Economy Alliance Australia (CEAA) en Green Industries South Australia (GISA) een soortgelijk initiatief opgestart. In het kader van het Global Leadership Programme on Circular Economy hebben zij een groep van 25 beleidsmakers uit 9 landen uitgenodigd om te ervaren welke inspanningen lokale bedrijven leveren, zich door deze inspanningen te laten inspireren en standpunten uit te wisselen.
Tijdens een vijfdaags programma hebben we onderzocht hoe materiaalkringlopen worden gesloten voor groenafval, plastics, drankverpakkingen en water. Dit werd gekaderd in de bredere beleidscontext van de Zuid-Australische overheid. Als thinker-in-residence had ik de eer om na te denken over de voorgestelde technologieën en een debat op gang te brengen over mogelijke trajecten voor de toekomst.
Verder kijken dan de technologie
Zuid-Australië laat ons zien hoe we geleidelijk kunnen overschakelen van een afvalbeleid dat is gebaseerd op storten naar materiaalbeheer dat is toegespitst op het sluiten van materiaalkringlopen. Zo voorziet compostering van groenafval bijvoorbeeld in de noodzakelijke voedingsstoffen voor de Australische wijnsector. Een ander voorbeeld is het systeem van statiegeld voor verpakkingen dat in de jaren 1970 werd ingevoerd. Dat systeem levert hoogwaardige plastic- en aluminiumstromen op, die in balen kunnen worden verpakt voor verdere verkoop en verwerking zonder dat ze moeten worden gescheiden.
Om goede resultaten te boeken en te voorkomen dat afval op stortplaatsen terechtkomt, kijkt Zuid-Australië verder dan de technologie alleen. Veel aandacht ging bijvoorbeeld uit naar het informeren van jongeren en de samenleving in het algemeen over goed sorteergedrag. "Opportunity Shops" (of "Op Shops" zoals ze in Australië worden genoemd) zijn een ander voorbeeld van de brede benadering die Zuid-Australië volgt bij praktijken rond circulaire economie. In "Op Shops" wordt gebruikte kleding verkocht en bieden ze tegelijk sociale ondersteuning.
Debat op gang brengen is essentieel
De activiteiten van dit programma, dat in de lijn ligt van de Circular Economy Hotspots, hebben de belangstelling gewekt van deelnemers uit India, Singapore, Brazilië, Nieuw-Zeeland, enz. en hebben verder debat op gang gebracht. Welke activiteiten kunnen worden overgedragen naar andere regionale contexten? Hoe verhouden zij zich tot bestaande lokale praktijken? Hoe kunnen we ze afstemmen op de lokale omstandigheden?
Dit soort debat is essentieel als we een lokale maar wereldwijd verbonden circulaire economie willen uitbouwen. De uitwisseling van successen en mislukkingen, geleerde lessen en goede praktijken, zoals tijdens de Circular Economy Hotspots, vormen een stevige basis om goede praktijken op het gebied van circulaire economie toe te passen.
Met G-STIC moedigen wij het debat tussen organisaties over de hele wereld actief aan om ons onderlinge begrip van het concept circulaire economie te vergroten. Dit heeft geleid tot een actieve samenwerking tussen G-STIC en UNCRD, het Regionale Forum 3R in Azië en de Stille Oceaan, het World Resources Forum, ISWA en anderen. De voortdurende uitwisseling van de lessen die elk van deze organisaties heeft geleerd, kan ons helpen om benaderingen inzake circulaire economie sneller en beter te implementeren.