Fijn stof en stikstofdioxide in de lucht hebben een grote impact op onze gezondheid. De voorbije maanden werkten medewerkers van VITO aan een update van een van de statistische modellen achter het Nederlandse luchtmeetnet. Het RIO-model berekent achtergrondconcentraties van luchtverontreiniging op basis van metingen en vormt ook in Belgie al jaren de basis van de publieke informatie over de actuele luchtkwaliteit.
Luchtkwaliteit meten waar geen meetstation is
VITO ontwikkelde het RIO-model dertien jaar geleden al. RIO maakt het mogelijk om gebiedsdekkende kaarten met zogenaamde grootschalige concentraties aan te maken. Bino Maiheu: “Het model werkt met een interpolatieschema. Concentraties gemeten op bepaalde plaatsen worden gelinkt aan het landgebruik. RIO houdt dus rekening met het lokale karakter van luchtverontreiniging. Uit de correlatie tussen landgebruik en concentratieniveaus worden trendfuncties ontwikkeld. Daardoor zijn we in staat om ook informatie over de luchtkwaliteit te verschaffen op plaatsen waar geen meetstations aanwezig zijn.”
Fijn stof en stikstofdioxide
“De Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (IRCEL) gebruikt de RIO-methode al jaren om op haar website voor elk uur van de dag de luchtkwaliteit in heel België weer te geven. Concreet gaat het om grootschalige concentraties van fijn stof en stikstofdioxide, voorgesteld op kaarten met een resolutie van 4x4 kilometer. In een uitgebreide vergelijkende studie voor luchtkwaliteitsmodellen kwam het RIO-model voor Vlaanderen als het meest accurate naar voren. Daarom worden de officiële toekomstprognoses voor de luchtkwaliteit in Vlaanderen aan het RIO-model getoetst.”
Naast Nederland lopen ook andere landen warm voor het RIO-model. Zo zal het binnenkort ingezet worden in Polen en bekijkt VITO de mogelijkheden in China.
Meetnet in Nederland
Sinds 2009 maakt ook het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gebruik van RIO. Dennis Mooibroek: “VITO had het oorspronkelijke model uitgebreid en aangepast zodat het ook in Nederland bruikbaar was. Maar sindsdien hebben er heel wat veranderingen plaatsgevonden in het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit: bepaalde meetstations zijn gesloten of verplaatst, er zijn nieuwe geopend en voor de meeste stoffen zijn de concentraties de afgelopen jaren gedaald. Bovendien werden gegevens van partnermeetnetten in Amsterdam en Rotterdam nog niet geïntegreerd. Aan het model zelf zijn intussen ook verbeteringen doorgevoerd. Daarom hebben we een update gevraagd op basis van de huidige concentraties en meetstations. Die zal binnenkort operationeel zijn.”
