Plastics. Veel zaken die wij ‘plastiek’ noemen, vallen onder de noemer van ‘kunststoffen’ en zonder probleem kunnen we wel honderd toepassingen van kunststoffen opsommen. We hebben het over plastic verpakking, maar het gaat ook van PVC-tuinmeubelen, medische hulpmiddelen (zoals injectiespuiten en sondes), kleren tot zelfs matrassen... Een wereld zonder plastics kunnen we ons niet voorstellen. Ze worden vaak gezien als niet duurzaam en heel belastend voor het milieu. Dus rijst de vraag of we plastics en – breder gezien: kunststoffen - niet duurzamer kunnen maken.

Ontdek VITOpolis, onze nieuwe interactieve pop-up!

Hoe ziet een duurzame toekomst eruit? Waarom is duurzaamheid zo dringend en belangrijk en hoe kan technologie hierbij helpen? Wat doet VITO hiervoor? Dat en veel meer ontdek je allemaal in VITOpolis: de nieuwe interactieve pop-up van VITO.

Via leuke interactieve modules maak je kennis met duurzame oplossingen op vlak van economie, wonen, afval en zelfs mode. Alleen, met je gezin, je vrienden of je klas. Bezoek VITOpolis van 16 maart tot 12 mei 2024 in Hasselt!

Ontdek VITOpolis

Lesmateriaal

Plastic fantastic?

Karl Vrancken neemt je in zijn presentatie mee in de wereld van plastics. Karl was Onderzoeksleider Duurzaam Materialenbeheer bij VITO.

Artikels/blogs over plastics

Artikel: Proberen leven met minder plastic: ‘Na twee jaar jojoën met het plasticdieet concludeer ik dat ik het niet volhoud’

De hoeveelheid plastic in het milieu blijft maar groeien en wetenschappers ontdekten onlangs dat het zelfs in ons bloed zit. Is dat niet schadelijk? Journalist Heleen van Lier zette zichzelf en haar gezin op plasticdieet. Dat bleek een hele opgave.

Plastic: de verkettering voorbij

Tegen 2030 moeten in Europa alle plastics op een kostenefficiëntie manier herbruikbaar en recycleerbaar zijn. Bovendien moet de helft van alle plastic afval effectief ook gerecycleerd worden.

Blog: weg met ocean plastic

Plastic afval vanuit het Westen wordt met schepen naar het Verre Oosten gevoerd voor recyclage. Veel van die plastics worden in die landen echter gewoon gestort en belanden op stranden en van daaruit in de zee. De gevolgen voor het maritiem leven zijn desastreus.

Kleinste plasticdeeltjes glippen niet langer door de mazen van het net

Microplastics - heel kleine deeltjes plastic - komen niet alleen in bewoonde omgevingen voor, maar bijvoorbeeld ook in sneeuw in de poolgebieden, wat suggereert dat ze over lange afstanden door de atmosfeer kunnen getransporteerd worden en mogelijk ook kunnen worden ingeademd. Evenzeer alarmerend is de vaststelling dat deze microplastics ook in vele, mogelijk zelfs alle, voedingsmiddelen en ons drinkwater voorkomen en dat ze (althans de kleinere exemplaren) bij de vertering in het lichaam worden opgenomen. VITO en UGent hebben een ingenieus systeem gevonden om ook die microplastics te detecteren.

Met camera’s op zoek naar plastic macro-afval

Het meeste van ons plastic zwerfafval komt in onze wateren terecht en zo in de zee. Het schaadt het watermilieu en vervuilt de stranden en waterboorden. Satellieten, drones en camera's of sensoren kunnen op vele manieren gebruikt worden om plastics te detecteren en te karakteriseren. Mariene plastics worden nu voornamelijk gemonitord door visuele waarneming van op schepen met behulp van planktonnetten, of ze worden geschat op basis van plastics die worden ingenomen door organismen in het marine milieu. Remote sensing – aardobservatie met camera’s, satellieten en drones -  geeft nieuwe mogelijkheden en inzichten met als ultieme doel plasticvervuiling grondig aan te pakken.

Naar een doorgedreven chemische recyclage van plastic

Tegen 2030 moet 55 procent van het plastic verpakkingsmateriaal in Europa gerecycleerd worden. In Vlaanderen moet dat zelfs 70 procent zijn. Het Catalisti-project WATCH zet in op innovatieve chemische recyclage van diverse soorten plasticafval naar basisgrondstoffen van plastics en hoogwaardige chemicaliën.

Is een papieren alternatief zoveel beter dan plastic?  

Als we een kritische en objectieve vergelijking maken tussen plastic versus papieren/kartonnen wegwerpproducten, dan mogen we er niet zomaar van uitgaan dat papier/karton beter is. Als we echt bewust en duurzaam met materialen willen omgaan dan moeten we vooral de vraag stellen of een product al dan niet in de circulaire economie past. ‘Mei plasticvrij’ moeten we daarom misschien beter vervangen door ‘Mei, wegwerpvrij’.

Stikkende rivierdolfijnen, jongen in plastic nesten, afval vretende olifanten: niet alleen in zee lijden dieren onder de troep. 

Filmpjes

Niet alleen VITO is bezorgd om het plasticissue. Hieronder nog een aantal interessante filmpjes om je wegwijs te maken.

  1. The Plastic Problem - A PBS NewsHour Documentary 
    Engels – 54’09’’
    Plastic vervuiling is niet alleen een de grootste bedreigingen voor het leven in de oceaan, het is ook een van de grootste uitdagingen om het vermijden. Hoe kunnen we de overstap maken naar een systeem waarin we plastic hergebruiken en recycleren.
     
  2. A Plastic Ocean 2016
    Engels/Arabisch/Turks 1u40’06’’
    Ga mee met scubaduikers en wees verbijsterd over de plastic soep waarin ze belanden. Vissen, schaaldieren, vogels… zij zijn de eerste slachtoffers, samen met het hele maritieme milieu. Volg wetenschappers zoeken naar oorzaken en oplossingen.
     
  3. Microplastics zijn overal: hoe erg is de situatie voor mens en dier?
    Nederlands 4.22
    Kort filmpje over de problematiek van plastics in zee. Conclusie: tegen 2050 zal er meer plastic dan vis in de oceaan zijn.

Podcasts

Er duiken ook steeds meer podcasts op over het onderwerp, zoals 'De Plastic Podcast', van Greenpeace. Vier afleveringen over de plastic soep.

Op festivals mogen er sinds de zomer van 2023 geen plastic wegwerpbekers meer gebruikt worden maar de grootste festivals vroegen en kregen meteen al uitstel voor één jaar. VITO-experte An Vercalsteren legt in ‘het Kwartier’, de podcast van VRT, uit wat de moeilijkheden zijn op festivals om deze maatregel snel in te voeren.

In het nieuws

Blog: Is een papieren alternatief zoveel beter dan plastic?

Is een papieren alternatief zoveel beter dan plastic?   

Als we een kritische en objectieve vergelijking maken tussen plastic versus papieren/kartonnen wegwerpproducten, dan mogen we er niet zomaar van uitgaan dat papier/karton beter is. Als we echt bewust en duurzaam met materialen willen omgaan dan moeten we vooral de vraag stellen of een product al dan niet in de circulaire economie past. ‘Mei plasticvrij’ moeten we daarom misschien beter vervangen door ‘Mei, wegwerpvrij’.