VITO Vision januari 2024

Zuid-Afrika kampt al jaren met grote moeilijkheden rond energie-bevoorrading. Het tijdelijk uitschakelen van het stroomnet in bepaalde gebieden (load shedding) gebeurt bijna dagelijks. Bedrijven maar ook particulieren installeren daarom massaal zonnepanelen, gecombineerd met batterijen voor energieopslag. Het gloednieuwe batterijtestlabo dat met steun van de Vlaamse overheid door VITO/EnergyVille, in samenwerking met CSIR, in Pretoria werd gerealiseerd, was dus zeer welgekomen.

Vlaanderen is van oudsher innig verbonden met water. Onze regio heeft er zelfs zijn naam aan te danken: ‘Vlaanderen’ zou van het Oudgermaanse woord ‘flauma’ zijn afgeleid, dat zoveel betekent als ‘overstroomd land’. Vandaag is water voor Vlaanderen zowel een onmisbaar goed als een bron van zorgen. En daarmee brengt het vele bedrijven, organisaties en overheden samen uit alle domeinen van de economie en samenleving. Die stakeholders varen sinds 2022 in internationale wateren onder eenzelfde vlag. ‘In Fluid Crew bundelen we onze krachten en zetten we samen Vlaanderen als waterregio op de kaart.’

Ook in de gezondheidszorg wordt steeds vaker gebruik gemaakt van artificiële intelligentie. AI kan helpen om op scans bepaalde ziektebeelden sneller en vroeger te detecteren. Maar doordat er vaak nieuwe upgrades beschikbaar komen, moet de goede werking van op AI gebaseerde medische apparatuur telkens opnieuw geverifieerd en gevalideerd worden. Vanuit het Europese Vivaldy-project heeft VITO samen met Barco en icometrix oplossingen ontwikkeld om dit proces versneld en kostenefficiënter te kunnen doorlopen, zonder dat er wordt ingeboet op kwaliteit.

Dit jaar zijn er niet één maar twee edities van VITO4STARTERS, waarmee VITO start-ups die rond duurzaamheid werken een duwtje in de rug wil geven. Op 19 maart strijkt de wedstrijd neer in Hasselt, waar de finale zal worden gehouden tijdens het Flanders Technology & Innovation Festival. En op 25 juli tekent VITO4STARTERS, naar inmiddels goede gewoonte, weer present op Love Tomorrow in Boom.

Bodem omzetten in data, dat is in feite wat er in een bodemlabo gebeurt. Maar niet elk labo hanteert bij zijn metingen dezelfde meetmethoden en -standaarden. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties wil de monitoring van de bodem wereldwijd harmoniseren. Daarvoor richtte ze een nieuw globaal netwerk op, het Global Soil Laboratory Network. Want adequate monitoring is noodzakelijk om duurzaam bodembeheer te kunnen bevorderen. Ook VITO maakt met haar labo deel uit van dit globale netwerk. En voor België en Luxemburg voerde het al een vergelijkbare harmonisatie-oefening uit.

Europa wil met haar Critical Raw Materials Act meer zelfvoorzienend worden in de aanvoer van grondstoffen en materialen die van belang zijn voor de energietransitie. Hiervoor wil de EU nieuwe mijnen openen en haar recyclagecapaciteit verhogen. VITO beschikt over veel kennis en expertise in de extractie van grondstoffen uit zowel primaire als secundaire stromen, en het ontwikkelt daarrond oplossingen op maat voor verschillende Belgische en Europese bedrijven. Zo kan VITO een belangrijke rol spelen in de Europese transitie naar een meer zelfvoorzienend grondstoffen- en materialenbeleid.

Kledij die makkelijker te recycleren is, is ook duurzamer, toch? Niet noodzakelijk. Integendeel, want om de modesector écht te verduurzamen moet komaf worden gemaakt met het heersende businessmodel waarin kledij maar kort in roulatie blijft, gauw afgedragen is en vervolgens als afval wordt afgedankt. Dit wegwerp- en overconsumptiemodel botst met een meer circulaire aanpak waarin kledij veel langer meegaat, onder meer doordat ze van hogere kwaliteit is maar ook omdat ze kan worden hersteld. Om modebedrijven te helpen de switch naar circulair te maken, ontwikkelde VITO in samenwerking met Flanders DC en Xandres een praktische ontwerptool.

Zwerfvuil op straat, in de natuur of in rivieren en in zee is niet alleen een zichtbaar milieuprobleem, het kost de samenleving ook veel geld. Maar hoe los je het op? En kunnen burgers daarbij helpen? River Cleanup en VITO sloegen de handen in elkaar met als doel opruimacties te optimaliseren door zwerfvuil op rivieroevers in kaart te brengen. In het burgerwetenschaps-project Waste Watchers verzamelden ze dronebeelden van de oevers van de Schelde om zo het zwerfvuil in kaart te brengen. Bij VITO Remote Sensing werden de beelden geanalyseerd en verwerkt in een gebruiksvriendelijke kaart die de verspreiding van het afval toont.

Nu de Rwandese bouwsector positief heeft kennisgemaakt met circulair en duurzaam ondernemen en ook de beleidsmakers in het Afrikaanse land rotsvast zijn overtuigd, is het tijd voor een vervolgverhaal. Met een intentieverklaring bezegelden VITO/EnergyVille en de Universiteit van Rwanda hun strategisch partnerschap. Maar VITO/EnergyVille wil ook breder blijven samenwerken met Rwanda en het land helpen zijn uitdagingen aan te pakken met duurzame en circulaire oplossingen.

In het kader van zijn doctoraatsonderzoek leidde Jelle Hofman (37) in 2014 mee AIRbezen, een van de eerste grote burgerwetenschapsprojecten (citizen science) waarin met aardbeienplantjes op Antwerpse vensterbanken de luchtkwaliteit werd onderzocht. Het vormde de opmaat naar het bekende CurieuzeNeuzen-project, waarvan VITO een van de leidende partners was. Vandaag werkt Hofman zelf bij VITO. Bij de unit Health doet hij onderzoek naar de monitoring van luchtkwaliteit in de omgeving. ‘Het fascineert mij hoe we met onze metingen het onzichtbare zichtbaar kunnen maken.’