Mijnwater als warmtebron in Wallonië: oude mijnsite in Luik wordt eerste pilootlocatie voor hernieuwbare geothermische energie
De Waalse overheid lanceerde eind 2021 drie openbare aanbestedingen voor haalbaarheidsstudies voor geothermische projecten met het mijnwater uit de steenkoolbekkens van verlaten mijnsites in Charleroi, Bergen en Luik. De projectvoorstellen van VITO samen met de Waalse universiteiten UMons en ULiège werden geselecteerd als de beste. Intussen zijn de studies afgerond en kwam de locatie rond het CHC MontLégia en het LégiaPark in het bekken van Luik als meest geschikte naar voren om een effectief pilootproject te kunnen starten, waar geothermische energie uit mijnwater gehaald zal worden. Dit biedt verlaten mijnsites de kans om een nieuwe rol te vervullen in de productie en opslag van hernieuwbare energie, in combinatie met warmtenetwerken van de vijfde generatie. Een nieuwe toekomst voor de regio?
Technische en economische haalbaarheidsstudie
In een eerste onderzoek in 2019 kreeg VITO samen met Waalse onderzoekspartners een project toegewezen van de Waalse overheid om het geothermisch potentieel te bepalen van voormalige steenkoolmijnen op regionale schaal, en een concreet actieplan voor te stellen voor de duurzame ontwikkeling van deze sector in Wallonië. De resultaten van deze studie toonden aan dat de mijnbekkens van Charleroi, Bergen en Luik over voldoende geothermisch potentieel beschikken met mijnwater als bron, om de exploitatie van deze energiebron in Wallonië verder te zetten.Op basis daarvan heeft de Waalse overheid in het najaar van 2021 drie openbare aanbestedingen gelanceerd voor haalbaarheidsstudies voor die drie locaties, waarbij VITO samen met de Waalse universiteiten UMons en ULiège geselecteerd werd als partner. Deze haalbaarheidsstudies zijn intussen uitgevoerd.
“We moesten eerst op bekkenschaal onderzoeken, om dan te vernauwen en de beste plekken te vinden binnen elke locatie waar we uiteindelijk een pilootproject zouden kunnen opstarten. Dat betekende vooral dat we op zoek moesten gaan naar de match tussen de grondstoffen in de mijnen en de vraag ernaar aan de oppervlakte”, vertelt Virginie Harcouët-Menou, senior onderzoeker geothermie bij VITO. “Voor elke site werden drie potentiële pilootprojectlocaties geïdentificeerd en de meest geschikte geselecteerd”, vervolgt Virginie. Dit proces omvatte veel communicatie met en dataverzameling bij lokale stakeholders, vooral om deze vraag te analyseren en te bekijken of dit op lange termijn winstgevend zou zijn en blijven. Er werden ook gedetailleerde locatiestudies uitgevoerd om de beste locaties te bepalen voor het plaatsen van de geothermische putten en de installaties van het thermische netwerk. “Dit omvatte het in kaart brengen van het netwerk van mijngangen en -schachten en mijnpanelen, om optimale boorlocaties aan te wijzen voor de opslag en productie van thermische energie. De uiteindelijk voorgestelde locaties houden ook rekening met beperkingen aan het oppervlak, zoals de aanwezigheid van bestaande infrastructuur, wegen of de hoeveelheid beschikbare ruimte om de boorapparatuur te plaatsen.”
Resultaten haalbaarheidsstudie: pilootproject mag starten in Luik
De finale resultaten van deze haalbaarheidsstudie werden op 21 november gepresenteerd tijdens een workshop event met alle stakeholders in de Blégny-Mine in Luik.
De haalbaarheidsstudie van Luik leverde het meest positieve resultaat. Zodanig zelfs dat de Waalse Overheidsdienst (SPW) al een nieuwe oproep heeft gelanceerd om er een effectief pilootproject op te starten, de laatste fase in dit grote project alvorens naar volledige productie over te gaan. “In dit pilootproject zal de privésector betrokken worden en subsidies krijgen om daadwerkelijk het onderzoek om te zetten in realiteit: exploratieboringen en puttesten uitvoeren om toegang te krijgen tot de bron en deze te bevestigen, gevolgd door het ombouwen van de exploratieputten tot productie- of injectieputten en uiteindelijk het aanleggen van een warmte- en koelingsnetwerk. Als deze pilootinstallatie goed verloopt en werkt, is dit de eerste full running geothermie-installatie met mijnwater in Wallonië”, zegt Virginie.
Hoewel soortgelijk onderzoek in Charleroi positieve resultaten heeft opgeleverd, is nog een exploratiefase nodig om onzekerheden over de ondergrondse condities weg te nemen en de risico’s van een mogelijke pilootinstallatie te minimaliseren. Daarnaast zou het betrekken van extra potentiële gebruikers met een geschikte (lage temperatuur) warmtevraag de businesscase in dit bekken aanzienlijk versterken.
Voor Bergen waren de resultaten van de haalbaarheidsstudie echter onvoldoende positief, waardoor het besluit om een pilotproject te lanceren niet kon worden genomen. Vanuit economisch oogpunt vormt de beperkte vraag, in combinatie met gewenst temperatuurbereik dat ongeschikt is voor het voorgestelde systeem, het grootste obstakel voor verdere ontwikkeling.
Voor het pilootproject in Luik is de deadline voor geïnteresseerde kandidaten om zich in te schrijven vastgesteld op januari 2025. VITO, dat actief betrokken was bij elke fase van dit project - van regionale potentieanalyses tot haalbaarheidsstudies - kijkt met enthousiasme uit naar de realisatie van dit pilootproject en de kansen die het biedt voor de ontwikkeling van hernieuwbare energie in Wallonië.
