Water: het blauwe goud

Water is vitaal voor alle leven op aarde, gebrek aan water doodt. Dat drinkbaar water geen evidentie is, weten we ondertussen wel. Provinciegouverneur van Antwerpen Cathy Berx draagt een sterke boodschap uit: als we geen werk maken van water, dan hypothekeren we niet alleen onze economie, maar àlle leven. “Zolang water ruim voorradig, goedkoop beschikbaar was en niet al te frequent, al te krachtig en overvloedig met bakken uit de hemel viel, stonden we daar amper bij stil. Water en onze omgang ermee waren een evidentie”, zegt ze.

De openingsrede die ze op 2 december voor de provincieraadsleden hield, is een omvangrijk document geworden van precies 300 bladzijden. De gouverneur is ervoor te rade gegaan bij experts die elk in een hoofdstuk van dit document hun visie en input geven. Inge Genné van de VITO WaterKlimaatHub, nam deze ruimte om het belang toe te lichten van circulair watergebruik.

“Circulair watergebruik maakt een essentieel deel uit van een duurzaam en robuust watersysteem. Succesfactoren zijn gebaseerd op kwaliteitsborging, het creëren van een evenwicht tussen meerdere gebruikers, een actieve betrokkenheid van stakeholders en gedragenheid door alle actoren. De buffering en het hergebruik van water is een lokale materie, de beschikbaarheid van ruimtelijk expliciete gegevens is nodig om de beste scenario’s en replicatiemogelijkheden te selecteren. Bij de toekomstgerichte uitwerking van circulaire scenario’s ligt de focus op clusters of hubs (bedrijventerreinen, steden, havens, projectontwikkelaars, evenementen, …) waar slimme waternetwerken worden uitgebouwd. In een context van droogte moet men voor de economische haalbaarheid van de implementatie van circulair watergebruik naast de investerings- en operationele kosten ook niet-tastbare kosten opnemen. Dit omvat zowel kosten van toekomstige wetgeving (bijvoorbeeld PFAS, pesticides, …) als de vermeden risico’s van onzekere watervoorziening (cost of not having water)”, schrijft Inge Genné.

De gouverneur brengt de pijnpunten in kaart. “De klimaatopwarming, de weersextremen en de impact op onze leefomgeving die er het steeds tastbaardere gevolg van zijn, sparen ook onze provincie niet”, zegt ze en ze benadrukt de noodzaak van een gezond, robuust en evenwichtig watersysteem.  “Tussen beleidsvisies, ambities, nota’s, programma’s en projecten én echt verschil op het terrein staan – ondanks onnoemelijk veel inspanningen en acties – toch nog vaak praktische obstakels, vaaklegitieme belangen, pijnlijke keuzes én de nood aan voldoende menskracht en een gebrek aan strategische grondposities in de weg.”

In de rede toont ze via tig voorbeelden waar in de provincie al belangrijke stappen zijn gezet. Ze verduidelijkt daarbij dat Antwerpen, samen met Limburg, de provincie is dat het dichtst bij het streefdoel van de Kaderrichtlijn Water is. En hoewel de provincie Antwerpen in pole-position is om dat doel te halen, toch is er meer nodig. Een lange lijst van aanbevelingen en opdrachten moeten ervoor zorgen dat iedereen precies weet welke weg de gouverneur voor ogen heeft. Ze is daarbij niet blind voor de realiteit. “Wat ons parten speelt, is wat het meest telt: de weerbarstigheid van de werkelijkheid”, stelt ze.

Dat dit een bijzonder lijvig document is geworden, weet ze ook. “De tekst van de rede is veel langer geworden dan initieel gepland. Over water valt nu eenmaal zoveel te zeggen, dat zwijgen moeilijk valt. Wat de auteurs en ik bovenal hopen is dat we het volgende inzichtelijk maakten: eigenlijk weten we wat nodig is om van Vlaanderen een echt ‘Weerbaar Waterland’ te maken.”