Welke scenario’s zijn denkbaar, plausibel en betaalbaar?
Brussel, 11 oktober 2022 – In opdracht van Febeliec heeft EnergyVille recent onderzocht wat de meest optimale manier is om een klimaatneutraal België te bereiken tegen 2050, en dit tegen de laagste maatschappelijke kost. We houden rekening met de huidige hoge prijzen, en bekijken het volledige langetermijnbeeld richting 2030 en 2050. Kan België überhaupt klimaatneutraal zijn in 2050? En zal het klimaatbeleid richting 2050 voor de maatschappij betaalbaar zijn? De resultaten werden in een heus platform gegoten dat toelaat in een oogopslag de uitkomsten te zien, en dat over verschillende sectoren – industrie, elektriciteit, gebouwen, transport en waterstof – heen. Voor het platform, dat de naam PATHS 2050 - The Power of Perspective kreeg, hebben meer dan 200 onderzoekers van EnergyVille samengewerkt om datagedreven roadmaps uit te tekenen voor drie verschillende scenario's, die elk een andere mogelijke route naar koolstofneutraliteit tegen 2050 beschrijven.
Voor deze modelstudie werd gewerkt met drie scenario’s: een centraal scenario (gegeven de technische ontwikkelingen van vandaag), een scenario van elektrificatie (ervan uitgaand dat België toegang krijgt tot een grote zone in de diepere Noordzee voor een extra 16 GW aan offshore windenergie) en een scenario met duurzame moleculen en beperkte koolstofopslag (focus op groene waterstof en brandstoffen op basis hiervan). Voor alle duidelijkheid: modelstudies gaan uit van scenario’s en zijn geen voorspellingen. Men moet daarom de gemaakte veronderstellingen in het achterhoofd houden bij het interpreteren van de resultaten.
Een voorbeeldstappenplan met een noodzakelijke snelle uitrol van technologie
Hieronder omschreven zijn de resultaten van het model. In een ideale wereld, waar alle beslissingen genomen worden met als oogpunt het behalen van de doelstellingen tegen een minimale maatschappelijke kost, zou de wereld er zo uitzien. Dit is geen voorspelling – enkel de “best mogelijke wereld”. De echte zal daar uiteraard van afwijken.
De komende jaren: weinig ruimte voor extra technologie, maar voorbereidend werk noodzakelijk
De komende twee jaar worden gekenmerkt door oorlogseconomie. De structurele schaarste aan energie – onder andere door de oorlog in Oekraïne – zal economisch en financieel pijn doen en drastische maatregelen vereisen. De uitbouw van hernieuwbare energie en bijhorende infrastructuur is prioritair, net zoals de renovatie van het gebouwenbestand. Investeringen in het elektriciteitsnet en in warmtepompen en warmtenetten zullen lonen, dit in combinatie met de afbouw van het gasnetwerk. Hiervoor is flexibiliteit noodzakelijk: flexibiliteitsmarkten, slim laden en flexibiliteit op het niveau van gebouwen of in de industrie.
De doelstellingen voor 2030: offshore wind, koolstofafvang en gebouwrenovatie
Het behalen van de 2030 doelstellingen zal vooral een ambitieus beleid vereisen op gebied van gebouwen, investeren in infrastructuur zoals hoogspanningsnetten, maar ook koolstofafvang voor industrie (waarbij de koolstof wordt opgevangen en opgeslagen/verwerkt zodat hij niet in de atmosfeer terecht komt) en het zo snel mogelijk installeren van hernieuwbare energiebronnen, met name wind. Wat economisch het meest interessant is, is dat nog vóór 2030 gasboilers en ketels op stookolie uit bestaande gebouwen verdwijnen. Alle nieuw aangekochte auto’s zijn in het model elektrisch. Groene waterstofproductie speelt volgens de resultaten geen rol van betekenis vóór 2030, ook niet in de industrie.
De doelstellingen voor 2050: rekenen op innovaties, maar alle reden om optimistisch te zijn
Het is mogelijk om klimaatneutraal te worden wanneer offshore wind en zonne-energie sterk worden uitgebouwd. Om de kosten te drukken is vooral extra toegang tot wind op zee erg interessant. De kost kan ook naar beneden worden gebracht door innovaties zoals kleine modulaire kernreactoren die vanaf 2045 een rol kunnen spelen (gegeven het feit dat dergelijke reactoren nog lang niet marktklaar zijn). In het scenario van elektrificatie bedraagt de capaciteit van deze nucleaire centrales ongeveer dezelfde als het nucleaire park vóór de wettelijke sluitingen. Zonder nucleaire innovatie of zonder andere koolstofneutrale basislastproductie van elektriciteit liggen de kosten hoger. Dit komt vooral omdat er meer invoer van elektriciteit en ook van waterstof nodig is voor elektriciteitsproductie. Daarnaast moet er meer geïnvesteerd worden in flexibiliteitsopties zoals slim laden, batterijen en groene waterstoffabrieken.
Het bereiken van een klimaatneutraal België is mogelijk en betaalbaar
Vanuit technisch en maatschappelijk oogpunt is een klimaatneutraal scenario haalbaar en qua kost is de energietransitie ook betaalbaar. In deze studie werd de vergelijking gemaakt tussen wel of geen klimaatactie, en voor investeringen van 2-4% van het bruto binnenlands product (referentie 2021) kan men België klimaatneutraal maken mét behoud van de huidige industriële output. Of de Belgische energie-intensieve industrieën zullen kunnen concurreren met landen met overvloedige goedkope hernieuwbare energiebronnen is een open vraag die hier niet behandeld is. De voordelen van klimaatactie – zoals minder natuurrampen en een positieve impact op luchtkwaliteit en gezondheid – werden evenmin becijferd.
