
Living Lab Hybride Wonen
Het Living Lab Hybride Wonen onderzoekt hoe we de voordelen van huren en kopen kunnen combineren om de overgang naar hybride woonmodellen te versnellen en op te schalen. Via vijf onderling verweven transitiepaden - gebruikers, gronden & panden, geld, gebouwen en governance - brengt het lab drempels en kansen in kaart. Samen met koplopers op het terrein, onderzoekers en overheden ontwikkelen we hefbomen en beleidsaanbevelingen om het hybride woonmodel definitief te verankeren in het Vlaamse woonlandschap, in combinatie met circulaire en aanpasbare bouwprincipes.
Het Living Lab Hybride Wonen is een samenwerking tussen Deloitte, Groep Van Roey, Trividend, Archipelago, Endeavour, Symbiosis, Igemo, wooncoop, Abbeyfield, Stad Gent, AG Vespa, Triginta, Architectuurwijzer en VITO. Het project wordt ondersteund door VLAIO als onderdeel van Living Labs Circulaire Economie, voor de periode 2023 tot en met 2025.
Uitdagende tijden voor het klassieke wonen
Het Living Lab Hybride Wonen onderzoekt hoe we het woonaanbod kunnen afstemmen op de veranderende noden in onze samenleving. Betaalbaar wonen staat onder druk, de schaarste aan ruimte en materialen neemt toe en klassieke woonmodellen zijn vaak (mede) bedoeld als investering, wat ten koste gaat van de maatschappelijke meerwaarde.
Een hybride woonvorm tussen huren en kopen biedt een structureel alternatief. Bewoners worden mede-eigenaar van het gebouw en genieten zo van de voordelen die aan het eigenaarschap verbonden zijn: woonzekerheid, zeggenschap, voorspelbare woonkosten en de mogelijkheid tot kapitaalopbouw. Tegelijk behouden bewoners de flexibiliteit van huren, met de vrijheid om hun aandelen te verkopen en uit de coöperatie te stappen. Hybride wonen ontzorgt bewoners bovendien van de juridische, organisatorische en technische complexiteit van bouwen en beheren.
Wooncoöperaties: bewezen model, nog geen doorbraak
Wooncoöperaties zijn een bekend voorbeeld van hybride wonen en bewezen hun waarde in verschillende Europese landen. In België blijft het aantal projecten voorlopig beperkt. Ondanks positieve signalen van (boven)lokale overheden ontbreekt het nog aan een structurele doorbraak.
Wat onderzoekt het Living Lab
Het Living Lab Hybride Wonen onderzoekt hoe we dat kunnen veranderen. Via vijf onderling verweven transitiepaden - gebruikers, gronden & panden, geld, gebouwen en governance - brengt het lab drempels en kansen in kaart. Samen met markt- en kennisactoren, overheden en initiatiefnemers van woonprojecten ontwikkelen we werkmodellen en beleidsaanbevelingen om het hybride woonmodel te verankeren in Vlaanderen.
De centrale onderzoeksvragen van het Living Lab zijn:
- Gebruikers: Hoe geven we (kandidaat-)bewoners in (speculatieve en niet-speculatieve) woonontwikkelingsprojecten inzicht in de korte- en langetermijneffecten van een huur-, koop-, en hybride woonvormen, zodat ze bewust kunnen kiezen voor hun woontoekomst?
- Gronden & panden: Hoe overtuigen we (publieke en private) eigenaars om gronden en panden op een andere manier in te zetten, zodat de toegang ertoe vergroot?
- Geld: Hoe stellen we een evenwichtige financiële mix samen waarin elke financier of investeerder zich kan vinden, rekening houdend met individuele én maatschappelijke kosten en baten?
- Gebouwen: Welke circulaire oplossingen voor groepswoningbouw helpen om (on)voorspelbare beheerskosten en leegstand te beperken? En vanaf welke schaal (aantal woningen) wegen de voordelen door in bouw- en ontwikkelkosten?
- Governance: Wie neemt welke rollen op om hybride woonoplossingen en circulaire bouwconcepten in Vlaanderen/België te versnellen? Hoe stimuleren we private grondeigenaars, financiers en lokale besturen om daarin mee te stappen?
Bouwen op eerdere inzichten
Het Living Lab Hybride Wonen bouwt verder op de inzichten uit het onderzoeksproject CESCo XL (2021–2023). In dit project werkten VITO, Endeavour, RebelGroup, UHasselt, Archipelago en Groep Van Roey samen aan een nieuw circulair woonconcept met een innovatief businessmodel: de Circular Economy Service Coalition (CESCo).
Daarbij sloot een centrale partij aan de ene kant een service-overeenkomst af met bewoners (‘wonen als een dienst’) en aan de andere kant prestatiegerichte contracten met bouwpartners voor circulaire producten en diensten.
CESCo XL bracht fiscale en financiële knelpunten in kaart, ontwikkelde een financieel model en een toetsingskader voor circulair ontwerp, en maakte alternatieve eigendomsmodellen zoals splitskopen en hybride woonvormen bespreekbaar.
Meer weten?
Dit centrale overzicht van het Living Lab wordt de komende maanden verder aangevuld met resultaten, werkmodellen en einddocumenten. Hou deze pagina in de gaten voor updates.