Living Lab Hybride Wonen

Uitdagende tijden voor het klassieke wonen

Het Living Lab Hybride Wonen onderzoekt hoe we het woonaanbod kunnen afstemmen op de veranderende noden in onze samenleving. Betaalbaar wonen staat onder druk, de schaarste aan ruimte en materialen neemt toe en klassieke woonmodellen zijn vaak (mede) bedoeld als investering, wat ten koste gaat van de maatschappelijke meerwaarde.

Een hybride woonvorm tussen huren en kopen biedt een structureel alternatief. Bewoners worden mede-eigenaar van het gebouw en genieten zo van de voordelen die aan het eigenaarschap verbonden zijn: woonzekerheid, zeggenschap, voorspelbare  woonkosten en de mogelijkheid tot kapitaalopbouw. Tegelijk behouden bewoners de flexibiliteit van huren, met de vrijheid om hun aandelen te verkopen en uit de coöperatie te stappen. Hybride wonen ontzorgt bewoners bovendien van de juridische, organisatorische en technische complexiteit van bouwen en beheren.

Wooncoöperaties: bewezen model, nog geen doorbraak

Wooncoöperaties zijn een bekend voorbeeld van hybride wonen en bewezen hun waarde in verschillende Europese landen. In België blijft het aantal projecten voorlopig beperkt. Ondanks positieve signalen van (boven)lokale overheden ontbreekt het nog aan een structurele doorbraak.

Wat onderzoekt het Living Lab

Het Living Lab Hybride Wonen onderzoekt hoe we dat kunnen veranderen. Via vijf onderling verweven transitiepaden - gebruikers, gronden & panden, geld, gebouwen en governance - brengt het lab drempels en kansen in kaart. Samen met markt- en kennisactoren, overheden en initiatiefnemers van woonprojecten ontwikkelen we werkmodellen en beleidsaanbevelingen om het hybride woonmodel te verankeren in Vlaanderen.

De centrale onderzoeksvragen van het Living Lab zijn: 

• Gebruikers: Hoe geven we (kandidaat-)bewoners in (speculatieve en niet-speculatieve) woonontwikkelingsprojecten inzicht in de korte- en langetermijneffecten van een huur-, koop-, en hybride woonvormen, zodat ze  bewust kunnen kiezen voor hun woontoekomst?
• Gronden & panden: Hoe overtuigen we (publieke en private) eigenaars om gronden en panden op een andere manier in te zetten, zodat de toegang ertoe vergroot?
• Geld: Hoe stellen we een evenwichtige financiële mix samen waarin elke financier of investeerder zich kan vinden, rekening houdend met individuele én maatschappelijke kosten en baten?
• Gebouwen: Welke circulaire oplossingen voor groepswoningbouw helpen om (on)voorspelbare beheerskosten en leegstand te beperken? En vanaf welke schaal (aantal woningen) wegen de voordelen door in bouw- en ontwikkelkosten?
• Governance: Wie neemt welke rollen op om hybride woonoplossingen en circulaire bouwconcepten in Vlaanderen/België te versnellen? Hoe stimuleren we private grondeigenaars, financiers en lokale besturen om daarin mee te stappen?  

Bouwen op eerdere inzichten

Het Living Lab Hybride Wonen bouwt verder op de inzichten uit het onderzoeksproject CESCo XL (2021–2023). In dit project werkten VITO, Endeavour, RebelGroup, UHasselt, Archipelago en Groep Van Roey samen aan een nieuw circulair woonconcept met een innovatief businessmodel: de Circular Economy Service Coalition (CESCo). 

Daarbij sloot een centrale partij aan de ene kant een service-overeenkomst af met bewoners (‘wonen als een dienst’) en aan de andere kant prestatiegerichte contracten met bouwpartners voor circulaire producten en diensten. 

CESCo XL bracht fiscale en financiële knelpunten in kaart, ontwikkelde een financieel model en een toetsingskader voor circulair ontwerp, en maakte alternatieve eigendomsmodellen zoals splitskopen en hybride woonvormen bespreekbaar. 
 

Partners