Vanavond bij het eten denkt u misschien niet aan armoede, honger en slechte voeding, maar dat is helaas niet het geval voor één op de negen mensen ter wereld. Circa 815 miljoen mensen gaan met honger naar bed. Het is duidelijk dat voor ons een van de grootste uitdagingen vandaag de dag is hoe wij wereldwijd voedselzekerheid kunnen garanderen en honger kunnen uitbannen, wat één van de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling van de VN is (SDG 2).

Investeren in kleine boeren is de sleutel tot voedselzekerheid; hieronder bevinden zich veel armen op het platteland die gevoelig zijn voor risico’s. In het project “Improving Agricultural Risk Management in Sub-Saharan Africa: Remote Sensing for Index Insurance” hebben we manieren onderzocht om landbouwverzekeringen voor kleine boeren te verbeteren met behulp van remote sensing.

IFAD en het belang van landbouwverzekeringen

Kleine boeren produceren momenteel 70 procent van het voedsel in Afrika en 80 procent van het voedsel dat in Afrika en Azië wordt geconsumeerd. Deze kleine boeren zijn echter gevoelig voor een reeks individuele en wijdverspreide risico’s. Klimaatgerelateerde productierisico’s houden huishoudens gevangen in armoede en voedselonzekerheid. Zonder het gereedschap om deze risico’s te beheersen wordt de ontwikkeling van het platteland en de landbouw gehinderd. Regelingen voor landbouwverzekeringen kunnen een belangrijke rol spelen in het kader van een holistische benadering voor plattelandsontwikkeling, door investeringen in kleine boerenbedrijven zowel te beschermen als te stimuleren.

Een indexverzekering – een soort landbouwverzekering – is gebaseerd op opbrengstverliesgegevens in plaats van individuele bezoeken van verzekeraars bij boeren. Dit maakt een landbouwverzekering toegankelijker voor kleine boeren. De gestandaardiseerde aard van het product betekent ook dat het met andere diensten zoals krediet of zaadleveringen kan worden gecombineerd tot een alomvattende strategie voor de beheersing van landbouwrisico’s en plattelandsontwikkeling.

Het IFAD, het Internationaal Fonds voor Landbouwontwikkeling van de Verenigde Naties, werkt al meer dan 40 jaar aan het verbeteren van de toegang tot financiën voor arme mensen op het platteland. In het kader hiervan specialiseert IFAD zich al sinds 2008 in landbouwverzekeringen.

Gegevenstoegang! Niet altijd eenduidig

Een indexverzekering wordt meestal opgezet en beheerd m.b.v. gegevens op de grond, nl. historische en moderne weers- en opbrengstgegevens. Een van de grootste uitdagingen voor de ontwikkeling van robuuste indexverzekeringsproducten is de beschikbaarheid, toegankelijkheid, hoeveelheid en kwaliteit van deze series bodemgegevens.

Het project is ontworpen om bij te dragen aan schaalbare en duurzame benaderingen voor indexverzekeringen. Er is hierbij specifiek beoordeeld of en hoe remote sensing kan worden gebruikt voor indexverzekeringen ten voordele van kleine boeren.

Het potentieel van remote sensing voor indexverzekeringen

Om bovenstaande beperkingen van op de grond gebaseerde gegevens te omzeilen richten ontwikkelaars van indexverzekeringen zich op benaderingen op basis van remote sensing die gebruikmaken van de objectieve metingen en ruimtelijke dekking van AO-gegevens. Ondanks de ruime ervaring die men nu heeft met verzekeringen voor droogteperiodes zijn toepassingen voor de teeltactiviteiten van kleine boeren relatief nieuw, en worden remote sensing-gegevens nog niet ten volle benut voor indexverzekeringen.

Hoe kunnen we dan de enorme hoeveelheden beschikbare AO-gegevens gebruiken? Tijdens dit project onderzochten wij hoe remote sensing kan bijdragen aan indexverzekeringen door o.a. de volgende vragen te beantwoorden:

  • Wat zijn de methodiekopties voor remote sensing en welke combinaties zijn er mogelijk?
  • Welke remote sensing-gegevens zijn het meest geschikt voor welk gewas?
  • Hoe kunnen de oplossingen operationeel worden gebruikt voor een indexverzekering?

“Het transformeren van plattelandsgebieden naar dynamische economieën heeft een enorm potentieel en kan een grote bijdrage leveren aan het beëindigen van honger en extreme armoede, en kan een alternatief bieden voor migratie.”

Gilbert F. Houngbo, voorzitter van het Internationaal Fonds voor Landbouwontwikkeling (IFAD)

Impact op het veld

Uiteindelijk zijn indexverzekeringen belangrijk om huishoudens op het platteland en de bijbehorende bedrijven te helpen productiever en schokbestendiger te worden. Aardobservatiegegevens of afgeleide informatieproducten kunnen bijdragen aan oplossingen voor indexverzekeringen, ofwel door de op de grond gebaseerde gegevensindices aan te vullen, ofwel door mogelijke alternatieven te creëren. De nauwkeurigheid van de ontwikkelde index wordt beïnvloed door:

  • Methodiek
  • Gewas
  • Gewastype
  • Regio
  • Beschikbaarheid en kwaliteit van de bodemgegevens

Gedetailleerde informatie over de resultaten vindt u in Remote sensing voor indexverzekeringen: bevindingen en geleerde lessen voor kleine boerenbedrijven en in een bijbehorend overzicht.

Opschalen indexverzekeringen

Op basis van het project kunnen wij onderstaande aanbevelingen doen om remote sensing verder te ontwikkelen voor indexverzekeringen:

  • Er dienen extra onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten te worden ondersteund om het potentieel van remote sensing voor indexverzekeringen verder te verbeteren.
  • Er dienen verdere investeringen te worden gedaan in de protocollen, de capaciteit en de systemen voor het vergaren van bodemgegevens.
  • Er dienen verschillende benaderingen voor remote sensing, speciale cartografische tools en op de grond gebaseerde gegevens- en informatiebronnen te worden gecombineerd om de kwaliteit van indexverzekeringsstructuren te verbeteren.
  • Toekomstige initiatieven zijn gericht op de ontwikkeling van een goede segmentatie van de omvang van het verzekerde gebied
  • Regelingen op basis van remote sensing-gegevens dienen zorgvuldig te worden gepland voor maatregelen die gericht zijn op het verminderen van basisrisico-incidenten (de potentiële discrepantie tussen de uitkering en de geleden verliezen).
  • Er dient capaciteit te worden opgebouwd bij private en publieke remote sensing-instituten om de gaten in de huidige expertise op te vullen en de duurzaamheid in de toekomst te garanderen.

Het IFAD is momenteel bezig met de verdere opschaling van indexverzekeringen en zal de in het project gegenereerde kennis kunnen gebruiken dankzij de partners – waaronder VITO – die ons hebben geholpen de mogelijkheden van remote sensing voor landbouwontwikkeling beter te begrijpen.

Het project is uitgevoerd door de Weather Risk Management Facility (WRMF) van het Internationaal Fonds voor Landbouwontwikkeling (IFAD) en het Wereldvoedselprogramma (WFP) met financiële steun van het Franse Ontwikkelingsagentschap en een extra bijdrage van de Belgisch federale Overheidsdienst Wetenschapsbeleid. Het onderzoek en de ontwikkeling waren weliswaar op Senegal gericht, maar de bevindingen zijn bedoeld om de gehele sector te informeren.