Hoe steden en gemeenten slimmer kunnen omgaan met water

De Sustainable Development Goal van de Verenigde Naties om schoon water en sanitair beschikbaar te maken voor iedereen wordt niet alleen voor ontwikkelingslanden een uitdaging. Ook ons staan kurkdroge zomers te wachten. De Vlaamse Regering legt in haar Visie 2050 de nadruk op gedragsverandering – naast technologische innovatie – om structurele verspillingen te vermijden, water te bufferen en grondwatervoorraden te beschermen.

Waterkringlopen sluiten

Steden en gemeenten die hun waterverbruik willen terugdringen, kunnen terecht bij Vlakwa, sinds 2016 een onafhankelijke afdeling binnen VITO. Dirk Halet van Vlakwa: “We willen van steden en gemeenten Water-Wise Cities maken die zich wapenen tegen waterschaarste en slim omspringen met water. Waterwijze steden en gemeenten benutten hun water ten volle door de kringloop te sluiten of door essentiële grondstoffen uit afvalwater te recupereren. Ze investeren ook in groene infrastructuur die het water zowel kan tegenhouden als opslaan. Tot slot zetten ze burgers en bedrijven aan om bewuster om te gaan met water.”

120 000 euro besparen

Hoe Vlakwa dat aanpakt? “We werken in twee fases. Eerst willen we steden en gemeenten overtuigen om in te zetten op waterefficiëntie. Aan de hand van een checklist kunnen deelnemende gemeenten nagaan hoe ze waterverspilling kunnen vermijden. Het gaat vaak om kleine ingrepen. Verschillende gemeenten ontdekten bijvoorbeeld dat hun waterontharders slecht afgesteld waren of dat de automatische bijvulsystemen van de hemelwaterputten defect waren. Daarnaast krijgen personeelsleden van de technische dienst de kans om praktijkopleidingen over waterbeheer te volgen.” Vlakwa’s begeleidingstraject levert fikse besparingen op.

“Gemeenten zullen hun waterverbruik zien dalen met 30 procent, wat voor kleine gemeenten al gauw neerkomt op een besparing van 6 000 tot 21 000 euro op hun waterfactuur. Grote steden besparen zelfs tot 120 000 euro.”

Het begeleidingstraject kan ook op internationale interesse rekenen. De OESO pikte het project op voor haar nieuwe online portaal met verhalen rond waterbeheer, dat ze op het World Water Forum in maart zal voorstellen.

Waterbeheer onder de loep

Na hun deelname probeert Vlakwa steden en gemeenten te overtuigen om ook andere aspecten van watermanagement aan te pakken. “Dat is fase twee. We voeren dan een City Blueprint-scan uit, ontwikkeld door het Nederlandse toegepaste wateronderzoeksinstituut KWR. Aan de hand van 25 indicatoren analyseren we het waterbeheer van de stad of gemeente. Die indicatoren gaan onder meer over waterkwaliteit, afvalwaterbehandeling, infrastructuur, afval en klimaatadaptatie.” Wereldwijd hebben al zestig steden hun City Blueprint onder de loep genomen.

Hoe goed scoort Kortrijk op het vlak van watermanagement?

Om daar een antwoord op te krijgen, voerde de West-Vlaamse stad een City Blueprintscan uit. Op basis van de resultaten stelde Kortrijk samen met Vlakwa en VITO een concreet actieplan voor een duurzamer waterbeheer op. Toen Vlakwa een partner zocht om de digitale City Blueprint uit te testen, stelde de stad waar het kenniscentrum gevestigd is zich meteen kandidaat. “Het is onze ambitie om van Kortrijk een klimaat(neutrale) stad te maken. Daarom zetten we onder andere in op een duurzaam waterbeheer”, legt schepen van Klimaat Bert Herrewyn uit.

Het resultaat van de City Blueprint? “Met onze score van 6,1 behoren we net als Jeruzalem, Lyon, Melbourne en Leeuwarden tot de middenmoot. Qua waterbeschikbaarheid doen we het goed, maar we moeten een tandje bijsteken om burgers te stimuleren bewuster om te gaan met water.”

Op basis van de resultaten stelden Vlakwa en VITO de stad enkele actiepunten op korte en lange termijn voor. “We gaan inzetten op het verhogen van de waterefficiëntie. Daarnaast willen we onze stad wapenen tegen de klimaatopwarming door een hemelwaterplan op te stellen en meer groene zones en doorlatende verhardingen aan te leggen. We zullen ook investeren in het gemeentelijk rioleringsstelsel. Ten slotte gaan we onze inwoners aanmoedigen om minder pesticides te gebruiken. Met die inspanningen hopen we de eerste Belgische Water-Wise City te worden.”