“Ons streefdoel: een extra 25 000 foto’s ontleden.”
Neem bij de apotheker een foto van de achterkant van je oog, voeg die netvliesfoto toe aan een computerprogramma en weet onmiddellijk of je diabetische retinopathie hebt, een oogziekte die personen met diabetes treft. Binnenkort kan dit misschien omdat vrijwilligers van het burgerwetenschapsproject ‘Oog voor Diabetes’ professionele onderzoekers meehelpen aan de verdere ontwikkeling van zo’n computerprogramma. Nu al hebben burgerwetenschappers zo’n 25.000 foto’s nagekeken. Om doeltreffend te zijn, hebben de initiatiefnemers er nog eens 25.000 nodig.
Brussel, 14 november 2019 - Meer dan 800.000 Belgen lijden aan diabetes en ongeveer één op de drie diabetespatiënten krijgt diabetische retinopathie. Daarbij worden de kleine bloedvaten in het oog aangetast. De patiënt merkt daar in het begin weinig van. Als hij er zich bewust van wordt dat hij minder ziet, is het eigenlijk al te laat. Bij een vroege opsporing van veranderingen in het netvlies kan men preventief de schade beperken.
Het netvlies kan in beeld gebracht worden met een eenvoudige digitale foto. Een computerprogramma dat snel en eenvoudig foto’s van het oognetvlies kan analyseren is heel nuttig voor het opsporen van diabetische retinopathie. Een computerprogramma kan dat niet uit zichzelf. Dat moet leren wat goed en wat fout is. Daarom lanceerden het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO), de Diabetes Liga en de Vrije Universiteit Brussel (VUB) begin 2019 het online burgerwetenschapsproject ‘Oog voor Diabetes’. Burgers worden aangemoedigd om op een online platform foto’s van het oognetvlies te ‘annoteren’, probleemgebieden in die foto’s aan te duiden. Op die manier is het mogelijk om een computerprogramma verder te ontwikkelen om de symptomen van diabetische retinopathie te leren herkennen.
Op consultatie met MONA
VITO, een van de partners in het Oog voor Diabetes-project, is volop bezig met de ontwikkeling van software die in staat is om foto’s van het oognetvlies te analyseren en zo onder andere symptomen van diabetische retinopathie te herkennen. Wanneer MONA, zo heet die software, klaar is voor medisch gebruik, kan die ingezet worden bij oogartsen om efficiënter personen met diabetes op te volgen. In samenwerking met optieker, huisarts of apotheker zou bijvoorbeeld ook een eerstelijnsscreening kunnen gebeuren. Die zal de patiënt indien nodig doorverwijzen naar de oogarts.
Om de artificiële intelligentie achter MONA verder scherp te stellen zijn duizenden netvliesfoto’s nodig waarop de kenmerken van diabetische retinopathie door een mens werden aangeduid. De geannoteerde foto’s dienen als lesmateriaal voor het computerprogramma. “Elke geannoteerde foto leert MONA om preciezer en efficiënter te werken”, licht Oog voor Diabetes-projectcoördinator Patrick De Boever (VITO) toe.
Het klinkt moeilijk, maar het annoteren van foto’s is geen hogere wiskunde. “Meer dan 900 vrijwilligers hebben de afgelopen maanden al een 25.000-tal foto’s geanalyseerd. Daarmee zijn we halfweg, want om MONA betrouwbaar te maken, hebben we er 50.000 nodig. Het enthousiasme is groot, we krijgen dagelijks vragen van geïnteresseerde burgers. Sommigen daarvan worden echte burgerwetenschappers. De sterkte van dergelijke projecten is dat je absoluut geen voorkennis nodig hebt om mee te werken. Een computer en een internetverbinding volstaan”, aldus De Boever.
Het project ‘Oog voor Diabetes’ wil ook bewustzijn creëren bij de bevolking. In de eerste plaats bij personen met diabetes, die jaarlijks hun ogen zouden moeten laten nakijken door een oogarts. Zo kunnen ze voorkomen om plots met een beschadigd zicht geconfronteerd te worden. Daarnaast wil het project ons bewuster maken van diabetes en de gevolgen ervan.
