In het kader van de huidige energietransitie ontwikkelt en test VITO/EnergyVille in Genk innovatieve technologieën en diensten die straks het energiesysteem van de toekomst moeten vormgeven. Om dat zo vlot mogelijk te laten gebeuren, werd Thor Park ‘regelluw’ gemaakt. Daarmee is de site een ‘living lab’ voor duurzame-energieoplossingen.
Vier jaar nadat het idee werd gelanceerd, is het dan eindelijk zo ver: begin 2020 erkende Vlaams Minister voor Energie Zuhal Demir het Thor Park in Genk als de allereerste zogeheten regelluwe zone in Vlaanderen. Dat houdt in dat er op Thor Park nieuwe technieken of toepassingen op het vlak van energie kunnen uitgetest worden zonder dat bepaalde huidige regelgeving dit in de weg staat. Dit ‘uitzonderingsregime’ geldt enkel voor de wetgeving op het vlak van energie, en dit voor de komende vijf jaar – met een mogelijkheid tot verlenging met nog eens vijf jaar.
Niet mogelijk in huidige regelgeving
‘De bedoeling van een regelluwe zone is om in een veilige en gecontroleerde omgeving meer vrijheid toe te laten in het onderzoek naar technologieën, diensten, markt- en businessmodellen en andere aspecten van een duurzaam energiesysteem’, zegt Daan Six van VITO/EnergyVille. ‘We kunnen zo experimenten uitvoeren die anders niet mogelijk zijn binnen de huidige regelgeving.’
De uitkomst van die experimenten zal uiteindelijk ook zicht bieden op de toekomstige regelgeving, en ondersteunend werken voor het beleid. Six: ‘We zitten momenteel volop in de energietransitie, waarbij er verschillende innovaties worden ontwikkeld en uitgeprobeerd. Welke daarvan straks zullen worden geïmplementeerd, en hoe dat precies zal gebeuren, is nog niet duidelijk. Maar wat wel vaststaat is dat we evolueren van een gecentraliseerd, top-down energiesysteem aangestuurd door grote centrales naar een veel meer gedistribueerd systeem waar eindgebruikers ook producenten zijn en een veel actievere rol spelen. Het mag duidelijk zijn dat dit systeem ook in nieuwe regelgeving zal moeten worden ingebed.’
‘Living lab’
Zoals het een vruchtbare experimenteeromgeving betaamt, liggen enkel de bredere thema’s waarrond wordt gewerkt vast – zoals het lokaal uitwisselen van hernieuwbare energie, het slim aansturen van energienetwerken en het ontwikkelen van nieuwe marktmodellen. Sommige experimenten zijn al gestart, zoals het slim laden van elektrische voertuigen. Dit terwijl andere experimenten nog volledig bedacht en uitgewerkt moeten worden, maar dit is kenmerkend voor de regelluwe zone. ‘Samen met de andere partners op de site vormen we een ‘living lab’ voor energietechnologieën waar samenwerking erg belangrijk is’, zegt Six. ‘Bedrijven zijn dan ook zeer welkom om hier te komen experimenteren in een regelluw kader.’ VITO/EnergyVille, dat verantwoordelijk is voor de wetenschappelijke invulling van de regelluwe zone, zal de komende maanden enkele nieuwe concrete experimenten voorstellen. ‘De verdere uitbouw en realisatie van de regelluwe zone doen we in overleg met heel wat stakeholders, waaronder ook de POM Limburg, zodat bedrijven optimaal gebruik kunnen maken van het lab.’
Slim warmtenet
In de erkenning tot regelluwe zone staat expliciet vermeld op welke regelgeving Thor Park uitzonderingen geniet. Maar wat als er voor sommige toepassingen nog geen concrete wetgeving bestaat? Dat is bijvoorbeeld het geval voor een aantal aspecten gelinkt aan het onderzoek van VITO/EnergyVille naar een innovatief thermisch netwerk om diverse hernieuwbare energiebronnen optimaal te integreren. ‘We doen al geruime tijd onderzoek naar slimme(re) thermische netten’, vertelt Six. ‘Zowel de productie als het verbruik wordt daarbij slim aangestuurd. We zullen dat op termijn ook op Thor Park demonstreren door bijvoorbeeld het verbruik van warmtepompen op de site af te stemmen op productiepieken in de lokaal geproduceerde zonne- en windenergie.’ Het onderzoek naar dit slimme thermische (lage-temperatuur) net is nog vrij fundamenteel en dus risicovol, maar de technologie heeft veel potentie, zeker als dit gecombineerd wordt met de uitdagingen op het elektrische net.
Inhoudelijk sluit de regelluwe zone dan weer nauw aan bij het concept van de lokale energiegemeenschap of ‘LEC’, die energie opwekt, afneemt of opslaat binnen een cluster van gebouwen. In het Thor Park wordt die LEC gevormd door clusters van gebouwen en bedrijven met lokaal gecoördineerd en geoptimaliseerd energiemanagement. Six: ‘Zo kunnen we op zeer kleine schaal onderzoek doen naar toekomstige energiemarkten, en hoe die georganiseerd en/of gereguleerd kunnen worden.’
In die verkenning van het toekomstige energiesysteem zijn behalve overheden, kennisinstellingen en bedrijven ook energienetbeheerders geïnteresseerd. Om de kennisuitwisseling te stroomlijnen is er voor de regelluwe zone daarom een samenwerkingsakkoord met Fluvius afgesloten. ‘Dit is natuurlijk belangrijk om de experimenten in alle veiligheid te laten doorgaan’, aldus Six.
