Bij voertuigherstellingen wordt schade traditioneel in euro’s begroot. Met de milieu-impact van de gekozen herstelmethodes wordt vooralsnog geen rekening gehouden. Dat gaat veranderen, want met de Eco Repair Score® lanceren Expertisebureau Vonck en VITO een kwantitatieve maatstaf die beleidsmakers, herstellers, verzekeraars, leasebedrijven en auto-experts in staat stelt hun milieudoelstellingen nauwkeurig te definiëren en te realiseren. De ontwikkeling van deze maatstaf komt er mede dankzij de wetenschap-pelijke ondersteuning van VITO, dat rond ecologische duurzaamheids-evaluaties veel expertise in huis heeft.
Elk jaar worden in ons land naar schatting een miljoen voertuigherstellingen uitgevoerd, waarvan zowat de helft wordt aangegeven bij verzekeraars. Bij herstellingen wordt de schade en alles wat bij de herstelling komt kijken, zoals onderdelen en producten, louter financieel begroot – in klinkende euro’s dus.
Objectief cijfermateriaal
Die uitsluitend financiële begroting gaat echter voorbij aan een andere belangrijke kost die niet op het conto komt van de partij die bij een schadegeval in fout is, maar op die van het milieu. ‘En die is niet te onderschatten’, zegt ir. Wout Van Den Abbeele van Expertisebureau Vonck, een van de belangrijkste spelers op de Belgische markt van voertuigexpertises. ‘De milieu-impact is onder andere sterk afhankelijk van de gekozen herstelmethodes, aanwezige materialen, producten e.d. Daarnaast speelt ook de logistiek achter de herstelling een belangrijke rol. Hoe en van waar worden onderdelen aangevoerd, en welke verplaatsingen, en dus transportemissies, maakt het te herstellen voertuig van en naar de herstelwerkplaats?’
De voornaamste bronnen van de milieu-impact zijn bekend, maar hoe belangrijk zijn ze en hoe sterk wegen ze door in het totaalplaatje van een voertuigherstelling? Om daar zicht op te krijgen doet de Eco Repair Score® een beroep op VITO, dat inzake de evaluatie en monitoring van de milieu-impact van producten en processen, inclusief circulaire strategieën zoals herstelling en recyclage, kan bogen op een rijke expertise, onder meer dankzij wetenschappelijk onderbouwde methodes zoals levenscyclusanalyse. De experts van VITO goten alle relevante aspecten van een voertuigherstelling in een wetenschappelijk model dat via een berekening objectief cijfermateriaal oplevert. De output vormt een kwantitatieve maatstaf die een concrete score verbindt aan de milieu-impact van een voertuigherstelling.
De bepaling van de milieu-impact gebeurt grondig. ‘We kijken niet enkel naar het verschil tussen vervanging of herstelling (wat meestal het milieuvriendelijkste blijkt), maar brengen ook de herkomst van onderdelen in kaart’, zegt Van Den Abbeele. ‘Worden ze aangevoerd uit Duitsland, of uit Zuid-Korea, en in welke verpakking?’ Maar er wordt ook verder dan onderdelen alleen gekeken. ‘We nemen bijvoorbeeld ook de afvalproductie, en het energie- en waterverbruik en de vervangwagen van de hersteller mee.’
De afgelopen maanden hebben Expertisebureau Vonck en VITO een proof of concept van het model getest, dit op basis van gegevens van onderdelen uit de BMW 3-reeks. ‘Op basis van de aangeleverde data onderzochten we bijvoorbeeld waar de grootste opportuniteiten zitten voor milieu-impactreductie’, zegt Philip Marynissen van VITO. Zo geeft de Eco Repair Score® niet alleen een indicatie van de milieu-impact, maar reikt ze ook informatie aan om die impact te gaan verkleinen.
Deze zogenaamde Eco Repair Score® werd begin 2021 geïntroduceerd, om tegemoet te komen aan de noodzaak om de milieu-impact van voertuigherstellingen op een meetbare wijze te reduceren. Ook wie toch inspanningen wou leveren om de impact op het milieu onder controle te brengen, had geen kwantitatieve maatstaven ter beschikking, omdat deze niet bestonden.
In de eerste fase wordt de Eco Repair Score® berekend op basis van een model waarin gegevens over herstellingen verwerkt zitten van de twintig onderdelen die bij een aanrijding het vaakst beschadigd zijn. ‘In een volgend stadium koppelen we het model aan databanken met alle onderdelen van alle voertuigen uit de laatste 12 à 15 jaar’, zegt Marynissen . ‘Dat gaat om honderdduizenden onderdelen.’ Dankzij de expertise van VITO kan het model uit al die informatie een betrouwbare score berekenen voor de milieu-impact.
Heel nuttig voor de sector
De Eco Repair Score® levert voor alle spelers in de markt van voertuigherstel nuttige informatie op, en niet in het minst voor verzekeraars en leasingmaatschappijen met eigen netwerken van erkende herstellers. ‘Zij kunnen bij hun quotatie van een herstelling dan behalve met kostprijs, kwaliteit en service ook rekening houden met de milieuscore’, zegt Van Den Abbeele. ‘En zo kunnen ze herstellers ertoe aanzetten om hun milieu-impact te gaan evalueren en te verlagen.’
De Eco Repair Score® zal dan ook niet alleen worden ingezet voor individuele herstellingen, maar ook voor een Eco Repair Scan van hele portefeuilles en de weergave van een Eco Repair Index voor de hele automobielsector.
Heel nuttig voor beleidsmakers
Een lagere milieu-impact in de herstellingsbranche realiseren kan door middel van circulaire strategieën. Als een onderdeel wordt hersteld en niet meteen vervangen door een nieuw exemplaar, levert dat milieuwinst op. Marynissen: ‘Een onderdeel met een beperkte schade in z’n geheel vervangen, dat is meestal geen goed idee.’ Toch is de markt de afgelopen decennia meer geëvolueerd naar vervangen dan naar herstellen. ‘Dat is natuurlijk gemakkelijker, je hebt er bijvoorbeeld minder gekwalificeerd personeel voor nodig’, zegt Van Den Abbeele. ‘Herstellingen vereisen inderdaad specifieke vaardigheden’, treedt Marynissen bij. ‘Dit project toont wederom de nood om onze kwalitatieve arbeidskrachten blijvend bij te scholen, om ons als regio te kunnen blijven onderscheiden met kennis en vakmanschap die nodig zijn om meer circulair te werken. We weten dat de werkgelegenheid in de circulaire economie sterker groeit dan in de reguliere. Techniekers die hoogwaardige herstellingen kunnen uitvoeren, zoals de ‘spot repairs’ bij voertuigen, zullen naar verwachting steeds meer gezocht worden.’
De Eco Repair Score® wordt de volgende maanden uitgetest in het kader van een pilootproject in samenwerking met verzekeraars. Zaak is dan het model achter de score verder op te schalen en deze als een waar ‘milieu-keurmerk’ voor voertuigherstellingen in de markt te zetten – ook met het oog op een toekomstige uitrol op Europese schaal.
Beleidsmakers krijgen met de Eco Repair Index het nog ontbrekende instrument ter beschikking voor wat betreft de milieu-impact van voertuigherstellingen en daarmee kunnen ze vervolgens hun beleid uitstippelen om deze milieu-impact te reduceren.
In het geval van VITO kan de ingebrachte expertise dan weer niet los worden gezien van andere activiteiten die bepalend zijn voor de milieu-impact van voertuigen, zoals materiaalkeuze bij het ontwerp, emissies tijdens gebruik, en ontmanteling bij einde levensduur. Daarom ook dat VITO recent betrokken werd in het Circular Cars Initiative, een project van het World Economic Forum om de automobielsector verder te verduurzamen en in lijn te brengen met de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs.
