Mol, 10 maart 2022: Vlaams minister-president Jan Jambon en Claire Tillekaerts, gedelegeerd bestuurder van FIT, brachten vandaag een werkbezoek aan de Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO. Hierbij ging bijzondere aandacht uit naar de internationale context.
VITO is actief in alle werelddelen met stedelijke climate resilience studies, nationale ontwikkelingsprogramma’s rond reductie van CO2 & broeikasgasemissies en land- & bosbouw. Met G-STIC speelt VITO een actieve rol in de projectwerving in het kader van internationale klimaatfinanciering met middelen uit het Vlaams klimaatfonds.
Tijdens een rondleiding kregen de genodigden een inkijk in een aantal projecten, die de proefbuis ontgroeid zijn: LignoValue Pilot, Flame en aardwarmte of diepe geothermie. De minister-president was erg geïnteresseerd en onder de indruk van de realisaties van VITO. Wordt zeker vervolgd.
Klimaatdiensten op wereldschaal
Naast Vlaanderen en Europa, is VITO ook zeer gericht op de internationale context. In China, India en het Midden-Oosten werkt VITO bv. samen met industriële partijen rond de uitrol van technologie. Daarnaast werkt VITO ook met financiering door de Wereldbank in landen als Colombia, India, Zuid-Afrika & West-Afrika. Ten slotte werkt VITO ook samen met een aantal andere landen via bilaterale financiering, zowel uit Vlaanderen als ook federaal en Europees.
De laatste jaren zijn er méér internationale successen verwezenlijkt mede dankzij de samenwerking met Vlaanderen. Voorbeelden van de Vlaamse samenwerking betreffen onder meer het batterijtestbed in Zuid-Afrika, maar ook het G-STIC klimaatactieprogramma. In Oeganda, Malawi, Mozambique & Marokko initieerden we samen met de Afrikaanse Unie het NDC Support Center. Dit stelt ons in staat met de lokale regeringen goede relaties aan te gaan, die op hun beurt een mogelijke verbreding naar (Vlaamse) industrie zouden kunnen inleiden.
Vlaamse financiering als hefboom voor impact Vlaamse bedrijven in ontwikkelingslanden
Tijdens de Vlaamse Week in Dubai, konden we in het kader van dat NDC Support Center op de G-STIC conferentie Zijne Excellentie President Chakwera van Malawi uitnodigen. In Marokko heeft de nieuwe Minister van Energie Leila Benali de kick-off vergadering mee bijgewoond en zouden onze contacten Vlaamse samenwerking kunnen verdiepen.
De samenwerking met Vlaanderen heeft een dubbel resultaat. Enerzijds bekleedt VITO als kennisinstelling uit een bescheiden regio een veel sterkere positie op het internationaal toneel, dat veelal beheerst wordt door Fransen, Duitsers en Scandinaviërs. Anderzijds merkt VITO vanop de eerste rij dat Vlaamse financiering als hefboom fungeert voor groeiende impact Vlaamse bedrijven en kennisinstellingen in ontwikkelingslanden. VITO wil zich engageren deze partnerrol te willen blijven spelen – ook in nieuwe landen van ontwikkelingssamenwerking.
Klimaatfonds
In 2016 heeft VITO het initiatief genomen om G-STIC, de Global Sustainable Technology & Innovation Community, te lanceren, met als belangrijke mijlpaal een jaarlijkse internationale conferentie. G-STIC is momenteel één van de grootste internationale conferenties over hoe technologische innovatie kan bijdragen tot het behalen van de SDG’s of Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen. Het zet actief in op het quadruple helix-model, met name de samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven, de wetenschappelijke wereld en het middenveld.
In 2021 werden het netwerk en de knowhow van G-STIC ingezet om een eerste oproep te organiseren voor projecten in het kader van internationale klimaatfinanciering waarvan sprake in de mededeling aan de Vlaamse Regering (VR 2020 1812 MED.0431/1BIS).
Het subsidieprogramma, met middelen uit het Vlaams Klimaatfonds, richt zich op de implementatie en opschaling van klimaatplannen en -oplossingen in ontwikkelingslanden en sluit naadloos aan bij de doelstellingen van internationale klimaatfinanciering.
G-STIC biedt een internationaal platform voor disseminatie en netwerking en staat ook in voor de organisatie van gerichte matchmaking events met als doelstelling potentiële aanbieders van oplossingen in contact te brengen met de vraagzijde (National Designated Entities (NDE’s), ontwikkelingsorganisaties, beleidsmakers uit specifieke landen, …).
De eerste projectoproep in 2021 in het kader van internationale klimaatfinanciering leverde 3.017.724 euro steun op aan 10 disseminatie- en kennisopbouwprojecten en 2 demonstratieprojecten, met betrokkenheid van Vlaamse actoren. Deze projecten versterken de implementatie van het klimaatbeleid, de strategieën, de regelgeving, de actieplannen en acties van de ontwikkelingslanden, zowel voor adaptatie als mitigatie. Daarnaast hebben deze projecten een grote impact op klimaatgerelateerde beleidsvelden, zoals energie, water & sanitatie, milieubeleid, biodiversiteit, onderwijs & onderzoek en landbouw.
LignoValue Pilot: bio-aromaten uit lignine
Vlaanderen heeft strategisch ingezet op de ontwikkeling van bio-aromaten uit lignine (een plantaardig bijproduct uit de hout- en papierindustrie) om bij te dragen aan de realisatie van een circulaire biogebaseerde economie. Om een industrieel relevante doorbraak in dit domein te realiseren investeert VITO in een pilootinstallatie die dagelijks meer dan 100 kg innovatieve bio-aromaten kan produceren.
Dit moet toelaten een nieuwe waardeketen van deze innovatieve bio-aromaten tot stand te brengen met commerciële eindgebruikers die de materialen in de markt zetten. De nieuwe waardeketens moeten bijdragen tot de reductie van de afhankelijkheid van de chemische industrie aan fossiele en secundaire grondstoffen en dus bijdragen aan het reduceren van de effecten van klimaatsverandering (CO2-reductie).
Het merendeel van de processen voor de productie van lignine-gebaseerde bio-aromaten zijn reeds ontwikkeld en gedemonstreerd op laboschaal. VITO heeft zich sinds 2018 geëngageerd om twee pilootinstallaties, nl. LignoValue Pilot en PILLAR II, te ontwerpen en te bouwen die de eerste productie van bioaromaten uit lignine toelaten. De LignoValue Pilot werd op 17 januari geleverd en bevindt zich momenteel in de laatste fase voor de inwerkingstelling, d.i. de functionele testen van de unit.
FLAME: FLy Ash to valuable MinErals
De voorbije jaren heeft VITO samen met de Vlaamse KMO Value Ash Technology een nieuwe scheidingstechnologie van zgn. droog poeder opgeschaald van een labo- (10 kg/u), over een piloot- (100 kg/u) naar een demo-schaal (1000 kg/u). De eerste stap werd meegefinancierd door Vlaanderen (MIP-project). De tweede stap kwam tot stand in samenwerking met Europese kenninstellingen en industriële spelers zoals Atlas Copco, met steun van het Europese EIT Raw Materials.
Het ‘FLAME’ toestel is ontwikkeld om vliegassen in valoriseerbare fracties te kunnen scheiden. Omdat de assen, die grotendeels afkomstig zijn van steenkoolinstallaties, verschillende onzuiverheden bevatten, worden ze vandaag vooral gestort. FLAME scheidt de vliegassen in zeer fijne deeltjes (1-10 µm), medium (10 – 30 µm) en grove partikels (> 30µm). De methode onderscheidt zich van de huidige cycloontechnologie door zijn lagere energieverbruik en zijn hogere selectiviteit voor de ronde vliegasdeeltjes.
In dit project is voor elk van de fracties een volwaardige valorisatieroute ontwikkeld. De fijne fractie kan tot 30 % cement vervangen in HPC (high performance concrete) toepassingen, het zelfde vervangingspercentage geldt voor de mediumfractie bij gebruik in regulier beton. De grove delen kunnen ingezet worden als vervanger van zand.
Parallel voert VITO ook onderzoek naar het breder inzetten van de technologie voor de scheiding van andere assen (biomassa, huisvuilverbranding) en het opzuiveren van stofstromen uit de metaalindustrie.
Diepe geothermie of aardwarmte
Overschakelen op hernieuwbare energiebronnen van eigen bodem is noodzakelijk om het klimaat te redden en minder afhankelijk te worden van energie-import. De productie van wind- en zonne-energie is weersafhankelijk. Daarom is er nood aan energiebronnen die dag en nacht beschikbaar zijn. Naast elektriciteit neemt warmte de helft van onze energievraag in. Diepe geothermie is een continue, duurzame energiebron, die tegelijk stroom en warmte levert. VITO is ervan overtuigd dat diepe geothermie een onmisbare schakel vormt in de energiemix van de toekomst.
Geothermische warmte exploiteren is geen eenvoudige klus, het vergt specifieke expertises. De bouw van de eerste geothermiecentrale in Vlaanderen, op de Balmatt-site in Mol, is een technologisch hoogstandje. Naast warmte wil VITO er ook groene stroom opwekken.
VITO heeft op de Balmatt-site een geothermiecentrale gebouwd, met 3 boorputten. Vanaf 2021 maakt de centrale integraal deel uit van een testprogramma om geïnduceerde seismiciteit te onderzoeken, met het oog op een volkomen veilige aardwarmtewinning in de toekomst.
