Nano World Cancer Day 2017 #NWCD2017
Brussel, 2 februari 2017: Vandaag, op Nano World Cancer Day 2017, organiseerde het European Technology Platform on Nanomedicine (ETPN) simultaan een persconferentie in 15 landen. In België nam het Agentschap Innoveren en Ondernemen samen met VITO het initiatief om Vlaamse topspecialisten in kankeropsporing en -behandeling met nanotechnologie een stand van zaken te laten geven aan de pers.
Kanker blijft wereldwijd dé belangrijkste doodsoorzaak, met jaarlijks maar liefst 8,2 miljoen doden en 4 miljoen nieuwe patiënten. Nanotechnologie is één van de beloftevolle en relatief nieuwe pistes in de opsporing én behandeling van kanker. Bovendien is België hierin zeer actief, met 58 ziekenhuizen, onderzoeksorganisaties (onder meer VITO) en bedrijven (zie www.etp-nanomedicine.eu/public/european-nanomedicine-map).
Prof. Stefaan De Smet (UZ Gent): Doelgericht behandelen met nanomedicijnen: kleine deeltjes, grote perspectieven
Heel wat geneesmiddelen, in het bijzonder kankergeneesmiddelen, kunnen tal van bijwerkingen vertonen. Om die te beperken, moeten (bestaande) chemotherapeutica zo specifiek mogelijk naar kankercellen in het lichaam worden gebracht. Daarvoor worden ze opgesloten in nanoscopisch kleine deeltjes (‘nanomedicijnen’) die op een intelligente manier het kankerweefsel kunnen opsporen. Een tiental van dergelijke ‘kanker-nanomedcijnen’ wordt reeds toegediend aan kankerpatiënten in Europa, de Verenigde Staten en enkele Aziatische landen. Toch blijven grote uitdagingen bestaan om deze ‘oude’ chemotherapeutica selectief in tumoren af te leveren.
De top-onderzoekers verwachten dat nanomedicijnen vooral een cruciale rol gaan spelen in de toediening van ‘moderne’ (lees dure) biotechnologische (kanker)geneesmiddelen, waarvan de ‘target’ vaak niet aan het oppervlak van de kankercellen maar in de cel (intracellulair) gelegen is. Nanomedicijnen zullen biotechnologische geneesmiddelen moeten beschermen tegen afbraak in het bloed en door celmembranen moeten loodsen. Om nanomedicijnen als therapeutica te laten doorbreken dient het fundamenteel onderzoek naar het gedrag van dergelijke nanoscopische deeltjes in een biologische omgeving voortgezet te worden. Vele vragen blijven nog grotendeels onbeantwoord, zoals (i) de verspreiding van nanoscopische deeltjes na injectie in het lichaam, (ii) het gedrag van nanodeeltjes in lichaamsvloeistoffen (bv. bloed, ...), (iii) de interacties tussen nanopartikels en cellen en (iv) de toxiciteit van dergelijke materialen. Daarnaast blijft het reproduceerbaar kunnen aanmaken, op grote schaal, van nanomedicijnen een grote uitdaging.
Prof. Inge Mertens (VITO/UAntwerpen): Het gebruik van extracellulaire vesikels uit plasma en urine voor de vroegtijdige diagnose van kanker
Extracellulaire vesikels (EVs) zijn kleine blaasjes met nano-afmetingen die door zowel gezonde als zieke cellen worden afgescheiden in onze lichaamsvloeistoffen. Ze bevatten verschillende moleculen, afkomstig uit de cel die ze heeft afgescheiden. Als er tumorcellen in een lichaam aanwezig zijn, dan bieden deze kleine vesikels door hun moleculaire inhoud een enorm diagnostisch potentieel. Ze zouden op termijn kunnen bijdragen aan een niet-invasieve en vroege opsporing van kanker, zelfs in preventieve screeningcampagnes.
Het huidige onderzoek richt zich op het isoleren en karakteriseren van de vesikels, met het oog op biomerkerstudies. Biomerkerstudies gaan op zoek naar moleculen die specifiek zijn (een merker dus) voor een bepaald type kanker en de aanwezigheid van die kanker kunnen bevestigen of uitsluiten. VITO werkt zo samen met het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) en een aantal bedrijven zoals het Mechelse Biocartis, Pharmafluidics (spin-off van VUB) en het R.I.C. (Kortrijk) rond het isoleren van EVs uit vloeibare biopten (bloed, urine, …). Eens de vesikels voldoende zuiver zijn, kunnen de onderzoekers er eiwitanalyses op uitvoeren om biomerkers voor bv. blaaskanker te identificeren.
Dr. Van Herreweghe (Phoreon, Leuven): De onverwachte kant van goud: een bondgenoot in kankerbestrijding
De Romeinen gebruikten reeds heel kleine partikels ter grootte van een miljoenste van een milimeter (nanoschaal) van edelmetalen zoals goud en zilver als kleurstof in hun glaswerk. Het is echter wachten tot de 20ste eeuw vooraleer de wetenschap de kleureigenschappen van deze nanodeeltjes kon verklaren.
Sindsdien zijn nog andere eigenschappen van dit nanomateriaal ontdekt en verschillende daarvan vonden hun weg in specifieke toepassingen. Een van de meest markante toepassingen op dit moment is de bestrijding van tumoren. Het gebruik van een combinatie van zorgvuldig uitgekozen gouden nanostructuren met een ‘coating’ bestaande uit tumorspecifieke biomerkers maakt radiotherapie doeltreffender. Voorts kan dit nanomateriaal ook gebruikt worden voor beeldvorming van de tumor en als versterking van chemotherapie. Dit onderzoek speelt zich echter nog bijna uitsluitend af in onderzoekscentra en academische laboratoria.
Phoreon is een KMO, gevestigd in de bio-incubator te Leuven. Het bedrijf produceert hoogkwalitatief gouden nanomateriaal voor toepassingen in de geneeskunde en voor de farmaceutische industrie.
Over de organisatoren
Mevr. Lieve Apers (Contactpunt Zorgeconomie, Agentschap Innoveren & Ondernemen): Nano4Health, versterken van cross-sectorale innovatie
Het Nano4Health(N4H)-project is een cross-sectorale aanpak van de Vlaamse overheid om die uitdagingen in de gezonheidszorg aan te pakken, die een combinatie en een innovatieve toepassing vereisen van toptechnologieën zoals biotechnologie en nano-elektronica. Aan de hand van concrete uitdagingen in de gezondheidszorg focust N4H op het ontwikkelen van een cross-sectoraal ecosysteem en het verhogen van de (technology, market en operationele) ‘readiness’ van specifieke oplossingen dankzij multidisciplinaire samenwerking in co-creatie met de gebruiker.
www.vlaio.be/themas/zorgeconomie - www.nano4health.be
VITO en nanobiotech
Om gezondheidsgerelateerd onderzoek te vertalen naar de industrie en de medische wereld, ter verbetering van de levenskwaliteit en persoonlijke medische interventies, biedt VITO technologische innovaties en oplossingen in:
- de ontdekking van biomerkers: voor vroegtijdige diagnostiek, screening en prognose;
- de meting van biomerkers: voor validatie van kandidaat-biomerkers;
- nano-bio-interacties: voor medische en life science toepassingen.
