Nieuwe resultaten gezondheidsstudie Dessel-Mol-Retie
Wie putwater gebruikt om te koken, wordt mogelijk blootgesteld aan toxisch arseen. Dat blijkt uit cijfers van de 3xG-gezondheidsstudie in Dessel, Mol en Retie, die wordt uitgevoerd bij 301 moeders en hun baby in opdracht van NIRAS (Nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen) en de partnerschappen STORA (Dessel) en MONA (Mol). Veertien Kempense gemeenten lanceren daarom een campagne die hun inwoners oproept om te controleren of ze hun putwater moeten laten analyseren.
Toen de onderzoekers van de 3xG-studie in 2013 de urine van de eerste 150 deelnemende moeders analyseerden op zware metalen, troffen ze toxisch arseen aan. Nathalie Lambrechts van VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek): “Arseen zit van nature in de Kempische bodem. We legden dan ook snel de link met het gebruik van putwater, dat is grondwater gewonnen uit een waterput. Dat water is immers kwetsbaar voor verontreiniging door bacteriën en/of chemische stoffen zoals zware metalen en bestrijdingsmiddelen.”
Arseenprobleem?
Om het verband tussen putwater en arseen hard te maken, stuurden de 3xG-onderzoekers een extra vragenlijst uit. Wat bleek: van de gezinnen met een waterput – 51 procent van de respondenten – gebruikt 21 procent putwater om te koken. En dat is niet altijd zonder risico. De urine van de moeders in die gezinnen bevat immers significant hogere arseenwaarden. Ook in de urine van de 3xG-deelnemers die hun moestuin met putwater besproeien, detecteerden de onderzoekers meer arseen.
Zitten de Kempen dan met een arseenprobleem? “Nee, de waarden zijn vergelijkbaar met wat eerder al in Vlaanderen werd gemeten en in omringende landen zoals Frankrijk”, stelt Nathalie Lambrechts. Toch moeten de resultaten de nodige aandacht krijgen. “Arseen is een kankerverwekkende stof. De dosis in het lichaam moet dus zo laag mogelijk zijn.”
DNA-schade en impact op groei
De wetenschappers legden ook een link tussen arseen en DNA-schade bij de moeders. “Hoe meer arseen we detecteerden in de urine, hoe hoger de DNA-schade. Maar ons DNA herstelt zich vaak vanzelf, zonder dat er gevolgen zijn voor de gezondheid.” Opmerkelijker is het verband tussen arseen en de groei van baby’s. “Deelneemsters met een hoger arseengehalte in hun urine kregen vaak baby’s die kleiner waren dan verwacht.”
Campagne putwatergebruik
Kunnen we putwater dan niet meer gebruiken? Om je auto te wassen, het toilet door te spoelen of het gazon te besproeien is er geen probleem. Maar als je putwater drinkt of het gebruikt om te koken, de afwas te doen of te douchen, is een jaarlijkse test aanbevolen. Niet iedereen is daarvan op de hoogte. Nathalie Lambrechts: “117 van de gezinnen die we hebben ondervraagd, hebben een put. Maar slechts 22 procent daarvan laat een putwateranalyse uitvoeren. Twee derde van diegenen die een analyse laten uitvoeren, weet niet of zijn putwater getest is op arseen.”
Daarom lanceert Logo Kempen samen met veertien Kempense gemeenten een grootschalige campagne met als slogan: ‘Steek je kop niet in ’t zand …weet jij welk grondwater uit je put komt?’ Van 25 april tot 30 juni 2017 kunnen de inwoners van Dessel, Mol, Retie en elf andere Kempense gemeenten gebruikmaken van de online tool op www.wateruitjeput.be. Door enkele eenvoudige vragen te beantwoorden, komen de Kempenaars te weten of het nodig is om hun putwater te laten testen voor de manier waarop ze het gebruiken. Wie de online enquête heeft ingevuld, krijgt advies op maat en kan zich rechtstreeks aanmelden voor een putwateranalyse.
Meer informatie:
• Raadpleeg het rapport op www.studie3xg.be.
• Contacteer Nathalie Lambrechts (VITO) over de resultaten: nathalie.lambrechts@vito.be, 014 33 51 16
• Contacteer Ruth Lembrechts (Logo Kempen vzw) over de campagne: ruth@logokempen.be, 014 44 08 34
• Contacteer Evelyn Hooft (NIRAS) over de 3xG-studie: 0475 60 25 04
Achtergrondinformatie
Wat is 3xG?
3xG, wat staat voor Gezondheid – Gemeenten – Geboorten, is een gezondheidsopvolging die de Nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen (NIRAS) laat uitvoeren op vraag van de partnerschappen STORA (Dessel) en MONA (Mol). Een van de voorwaarden van de lokale partnerschappen om de oppervlaktebergingsinstallatie van laagradioactief, kortlevend afval in Dessel te aanvaarden, was immers een continue gezondheidsopvolging. Met het oog op gezondheidspreventie in de regio peilt de studie naar de impact van diverse milieueffecten en levensstijl, en worden tal van gezondheidsgegevens opgevolgd. 3xG startte in het voorjaar van 2010.
De studie wordt geleid door de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en wordt uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit Antwerpen, het Provinciaal Instituut voor Hygiëne en de Vrije Universiteit Brussel. Bij 301 kinderen en hun moeders onderzoeken de wetenschappers onder andere de blootstelling aan milieuvervuilende stoffen, zowel buitenshuis als binnenshuis. Ook de opname van chemische stoffen via voeding en het effect op de gezondheid maakt deel uit van de studie. In 2015 namen de onderzoekers de blootstelling aan zware metalen onder de loep. Daarnaast bestuderen ze om de vijf jaar de ziekte- en sterftecijfers in de regio. Aan de hand van de resultaten stellen de experts aanbevelingen op die het welzijn en de gezondheid van de lokale bevolking ten goede komen.
Bloed- en urinestalen van alle deelnemers worden ook opgeslagen in een biobank. Als men in de toekomst een nieuwe vervuilende stof ontdekt, kan zo onderzocht worden hoelang die stof al aanwezig is in ons bloed en hoe ze met de tijd evolueert.
