VITO ontwikkelt gebruiksvriendelijke tools om duurzame beleidsanalyses te ondersteunen. Een van deze tools is Systeemdynamische modellering: een techniek om de complexiteit van verschillende gerelateerde thema's te visualiseren en te analyseren, variërend van bevolkingsgroei, economische ontwikkeling, mobiliteit, energiegebruik en verandering van het milieu tot integraal waterbeheer.
Samenhang tussen verschillende thema’s
System Dynamics (SD) -modellen bieden een natuurlijk kader voor het beschrijven en analyseren van de tijdafhankelijke ontwikkeling van complexe systemen op het beleidsniveau van analyse. Met een systeemdynamisch model kunnen de interacties tussen verschillende thema’s (economie, demografie, energie, ruimtegebruik, …) op beleidsniveau en consistente wijze worden beschreven. Daarbij wordt niet op de detail van ieder proces gefocust, maar eerder op de struktuur van terugkoppelingen die het systeemgedrag kunnen veranderen. Deze zijn bepalend voor de manier waarop het systeem reageert op beleid, bijvoorbeeld in de vorm van zogenaamde ‘tipping points’, waarbij het systeem van evenwichts- naar een niet-evenwichts toestand verandert.
Cruciaal voor langetermijnbeslissingen
De nadruk ligt dus op een volledige weergave van het systeem op hoofdlijnen en de terugkoppelingen die worden gebruikt om de relaties tussen de subsectoren en deelthema's te beschrijven. Dit maakt het mogelijk om verschillende combinaties van milieu- en beleidsscenario's op een samenhangende manier te analyseren en om de effecten op middellange en lange termijn van de verschillende alternatieven te bepalen. Een hoge mate van consistentie, flexibiliteit, transparantie en rekensnelheid zijn typische kenmerken. De grafische opzet van SD modellen, die interactief gebruik toestaat, is een voordeel wanneer met belangengroepen en eindgebruikers gewerkt wordt.
Onze expertise
VITO vertaalt complexe problemen - die een impact hebben op een aantal thema's - naar systeem dynamische modellen op duurzame oplossingen te ontwikkelen. In opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij, de Environmental Reporting Department (MIRA), ontwikkelden we een System Dynamics-model voor het Vlaams Gewest.
Beleidsondersteunende systemen
Beslissingsondersteunende systemen (DSS) zijn wetenschappelijk gebaseerde informatiesystemen ter ondersteuning van het beleid. Meestal zijn er drie essentiële componenten te onderscheiden (Calewaert et al., 2007): eindgebruikers, kennis en technologie. DSS werd al gebruikt voor planning en milieubeheer in het begin van de jaren negentig, toen DSS volop werd ontwikkeling voor verschillende beleidsdomeinen, inclusief geïntegreerd beheer van kustgebieden (Westmacott, 2001; Engelen et al; 2003; De Kok et al., 2009), stroomgebiedbeheer (Oxley et al., 2004; Van Delden et al, 2007) en stedelijke en regionale planning (Geertman en Stillwell, 2003).
VITO-experts leveren praktische ontwerpen en modellen, die beleidsmakers gebruiken om verschillende beleidsstrategieën te analyseren, te vergelijken en voor te bereiden.
Gebruiksvriendelijk, flexibel en snel
Beleidsmakers baseren hun beslissingen niet op niets. Ze steunen ervoor op informatiesystemen. Maar de beschikbare rekenmodellen zijn vaak te complex, en laten zich daarom niet eenvoudig toepassen in een beleidscontext. Er is dus nood aan goed ontworpen beleidsondersteunende systemen. Een transparante interface, dat gebruikers toelaat om combinaties van maatregelen en scenario’s - snel te becijferen op het gewenste detailniveau - is een must. Daarnaast zijn ook de gebruiksvriendelijkheid, rekensnelheid en flexibeliteit voor aanpassingen mét oog voor onzekerheden van belang. VITO creëert dit type van informatiesystemen.
Bruikbare beleidsondersteunende systemen
De unieke samenwerking tussen wetenschappers, IT-professionals en communicatie-experts zorgen voor een goede vertaling van complexe milieu en beslissingsproblemen naar praktische en gebruiksvriendelijke beleidsondersteunende systemen. De centrale doelstelling is de kloof tussen domeinexperts, beleidsmakers en geïnteresseerde partijen te overbruggen door het ontwikkelen van een operationeel systeem dat in de praktijk kan worden gebruikt. VITO heeft ruime ervaring met de organisatie en begeleiding van interactieve workshops met eindgebruikers en geïnteresseerde partijen, met een breed scala aan toepassingen van waterbeheer en ruimtelijke optimalisatie tot klimaatverandering.
Referenties
Voorbeelden van systemen waarbij VITO-experts betrokken waren bij de ontwikkeling van: een inventarisatie-instrument voor vervuilende emissies in waterlopen (WEISS, SOLUTIONS) en hulpmiddelen voor integraal rivierbeheer (Elbe DSS, Schelde), duurzame landbouw (MultiMode) en klimaatadaptatie (OCEAN-CERTAIN). Naast stand-alone systemen ontwikkelt VITO ook webtoepassingen, zoals de interactieve indicatoratlas en een webtool voor algengroei in de Noordzee.
Voorbeeld grafische gebruikersinterface voor de impact van klimaatverandering op het oceaanvoedselweb en de kusteconomie voor het EU-FP7-project OceanCertain. Het instellen van scenario's, beleidsindicatoren en het studiegebied zijn sterke verkooppunten van deze DSS.
