‘Tweeling’ BBT/EMIS is 25 jaar jong

In september 1995 besloot de Vlaamse overheid de aanwezige kennis en expertise op het vlak van milieuvriendelijke en energiezuinige technologie meer naar buiten te brengen. Door deze beschikbaar en toegankelijk te maken voor bedrijven, organisaties maar ook voor de overheid zélf, kon Vlaanderen de weg inslaan naar een duurzame economie en samenleving. Daarnaast wilde de overheid ook haar regelgeving veel sterker onder de aandacht brengen. Vanuit het toenmalige Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (nu Dept. Omgeving) werd daarom de ‘tweeling’ BBT/EMIS op de wereld gezet.

Het onafhankelijke orgaan werd ondergebracht bij VITO. ‘Een groot voordeel is dat VITO onderdeel is van het Vlaamse innovatiebeleid, terwijl BBT/EMIS altijd onder het Departement Omgeving heeft geressorteerd’, zegt Roger Dijkmans van VITO. ‘Dat komt een onafhankelijke, wetenschappelijk verantwoorde werking ten goede.’

Van klassieke naar specifieke BBT-studies

Ruim zestig zijn het er intussen: literatuurstudies naar Beste Beschikbare Technieken (BBT) die de voorbije 25 jaar werden opgesteld door het BBT-kenniscentrum. Zo werd informatie over honderden milieuvriendelijke en energiezuinige maatregelen samengebracht en ter beschikking gesteld van de Vlaamse overheid en industrie. Alle BBT-studies zijn sinds 1995 vrij te consulteren via het Energie- en Milieu-InformatieSysteem (EMIS), het ‘tweelingzusje’ van BBT dat eveneens door VITO wordt beheerd.

Vandaag is de ‘tweeling’ 25 jaar oud. Hoe hebben BBT en EMIS de voorbije kwarteeuw ervaren? Hoe zijn de BBT-studies geëvolueerd, en hoe is de verspreiding ervan via de EMIS-website in de loop van de tijd veranderd? ‘In de beginjaren werden vooral klassieke BBT-studies uitgevoerd waarin alle milieuaspecten volledig werden behandeld’, zegt An Derden van VITO. ‘Dat had als voordeel dat de milieu-impact van een bepaalde procesvoering in een bepaalde sector in zijn geheel aan bod kwam. De laatste jaren bestuderen we vooral specifieke vraagstukken en onderwerpen.’ Het onderzoek naar de waterkwaliteit in de textielnijverheid en de rol van micropolluenten daarin is daar een voorbeeld van. Een ander voorbeeld is de studie naar nutriëntenrecuperatie bij mestverwerking. ‘De resultaten van die laatste studie werden gepubliceerd als een addendum bij een bestaande BBT-studie.’

De prehistorie van het www

De beginjaren van EMIS werden dan weer getypeerd door de opkomst van het wereldwijde web. ‘Daardoor waren we een pionier in elektronische dataverspreiding’, zegt Karel Styns van VITO. ‘In 1995 zaten we nog in de prehistorie van het www, Google bestond zelfs nog niet. Toch slaagden we er ook toen al in de resultaten van bijvoorbeeld BBT-studies vlot aan de man te brengen – milieucoördinatoren van bedrijven, milieuambtenaren die vergunningen bewaken of studenten milieutechnologie of juristen in spe.’ Maar wat een verschil met vandaag. Nu is EMIS zo veel meer dan enkel het BBT-luik, hoewel dat nog steeds het grootste deel uitmaakt van de EMIS-website. Styns: ‘Met de EMIS Navigator maken we dagelijks bijna 3 000 gebruikers wegwijs in de Vlaamse milieuwetgeving (VLAREM I, II en III). Daarnaast is er nog Felnet (een overkoepelende catalogus van milieudocumentatiecentra in Vlaanderen) en de VLAREM-Wegwijzer, waarmee startende ondernemingen snel de juiste informatie voor hun milieuvergunning kunnen vinden.’

Zowel bij BBT als bij EMIS weerspiegelt de evolutie ook die van de Vlaamse economie en samenleving tijdens de voorbije kwarteeuw. Zo is er de laatste jaren in BBT-studies steeds meer aandacht voor circulariteit en ketenaspecten. Derden: ‘Voor steeds meer activiteiten en technologieën bekijken we hoe er op materialen en grondstoffen kan worden bespaard en wat de effecten zijn van een sectorspecifieke procesvoering in de meer globale keten.’ Ook de vandaag erg actuele problematiek van particuliere houtverbranding werd al in een BBT-studie behandeld. ‘We hebben bestudeerd wat de meest aangewezen manier is voor de luchtkwaliteit om een houtkachel te bedienen. Dat is natuurlijk niet toegespitst op bedrijven, maar het toont aan hoe acute noden ons soms doen afwijken van de gebruikelijke industriële activiteiten.’

De tijd is ook voorbij dat informatie beschikbaar werd gesteld enkel in de vorm van een pdf, zonder verdere context. ‘De EMIS-website is zodanig gestructureerd dat een bepaalde oplossing voor een gebruiker – bijvoorbeeld het resultaat van een BBT-studie – steeds onderdeel is van een ruimer beeld’, zegt Veerle Geudens van VITO. ‘We linken nu door naar publicaties met kwaliteitsvolle aanverwante informatie en we schetsen zo een completer plaatje van de oplossing, of van de problematiek waarop ze een antwoord biedt.’ Concreet voor de BBT-studies komen gebruikers terecht op aparte landingspagina’s. Die worden aangemaakt als een studie wordt opgestart en daarna geregeld geüpdatet. ‘Via nieuwsberichten houden we geïnteresseerde gebruikers dan op de hoogte van de vorderingen.’

Daarnaast biedt de EMIS-website – die in 2020 nog een nieuwe, aantrekkelijkere look & feel kreeg – via iBBT toegang tot een grote verzameling interactieve BBT-studies (dus niet in pdf-formaat). Geudens: ‘En binnenkort willen we het BBT-luik nog verder uitbreiden door vanuit de landingspagina’s naar bedrijven of organisaties te linken die de technologieën in kwestie aanbieden.’

Zelf bronnen van innovatie

Soms staan BBT en EMIS zélf aan de basis van innovatie. ‘In 2004 hebben we vanuit het BBT-kenniscentrum aanbevelingen gedaan aan de Vlaamse overheid voor een ecologiepremie voor bedrijven die hun productieprocessen milieuvriendelijk en/of energiezuinig organiseren’, vertelt Derden. ‘Uiteindelijk hebben we via onze studies het Departement Economie en Innovatie kunnen bewegen deze premie in te voeren. Om maar te zeggen dat als we ergens mogelijke innovaties zien, we die ook zelf kunnen najagen.’

EMIS ziet dan weer een nieuwe, extra rol voor zich weggelegd als dataleverancier voor tal van partijen in Vlaanderen, gaande van gemeentelijke milieuloketten over consultancybureaus tot softwarebedrijven. ‘Ontwikkelaars van webdiensten kunnen op basis van onze data bijvoorbeeld nieuwe toepassingen bouwen’, zegt Styns. ‘Daar willen we de komende jaren op inzetten.’ Daarnaast wil EMIS met de Navigator nóg sterker de   milieuwetgeving uitdragen volgens het linked open data-principe.

De EMIS-website, die dagelijks 1 500 gebruikers telt, is in sommige opzichten dan weer bezig een soort LinkedIn van de Vlaamse milieubranche te worden. ‘Er ontwikkelt zich een onlinegemeenschap van milieuprofessionals die zelf ook nieuwtjes delen zoals vacatures en bedrijfsberichten over nieuwe processen of technologieën’, aldus Geudens. ‘Ook daar willen we nog sterker op inzetten, want we kunnen niet genoeg onderlijnen dat ons platform relevant is voor iedereen in de branche.’

En nu?

Wat zal de toekomst brengen voor BBT? Het nut en de noodzaak van de studies is inmiddels afdoende bewezen in diverse rapporten en evaluaties. ‘Als we terugkijken op de voorbije 25 jaar wordt duidelijk dat onze push naar innoveren en het implementeren van milieuvriendelijke technieken zijn milieueffect niet gemist heeft’, aldus Derden. De noodzakelijke verdere verduurzaming van de Vlaamse economie en samenleving vereist dus dat het traject wordt verdergezet.

Tot slot is een 25ste verjaardag ook om nog heel andere reden een goede gelegenheid om terug te blikken. ‘Naarmate de tijd vordert wordt zeker de EMIS Navigator een handig instrument om terug in de tijd te gaan en vroegere wetgeving te raadplegen, wat relevant kan zijn in de behandeling van bijvoorbeeld milieuovertredingen’, geeft Roger Dijkmans nog mee. ‘Zo draagt VITO bij aan de rechtszekerheid voor bedrijven in Vlaanderen. Firma’s die een investering plannen kunnen de evolutie van een bepaalde technologie opzoeken, van het beleid in een bepaalde sector of van de vigerende regelgeving. Zo krijgen ze een idee van de zekerheid en stabiliteit van het rechtskader.’

Meer informatie

emis.vito.be
navigator.emis.vito.be
www.linkedin.com/company/bat-knowledge-centre-vito