Dreamville is living lab voor studie naar waterverbruik
Water is kostbaar, en we moeten er zuinig mee omspringen. Om meer inzicht te krijgen in ons waterverbruik startte VITO met het onderzoeksproject WaterVille. Op DreamVille, de plaats waar jaarlijks 38 000 Tomorrowland-festivalgangers verblijven, registreren slimme sensoren het gedetailleerde verbruikspatroon en testen onderzoekers welke communicatie mensen overtuigt om bijvoorbeeld minder lang te douchen. Naast een lokale waterbesparing van minstens 20 % wenst het project een inspirerend voorbeeld te zijn voor de tienduizenden bezoekers en voor de evenementensector en publieke watersector in het algemeen.
VITO’s Water Management & Technology- team (WMT) bundelt sinds januari 2016 de expertise van watereconomen, milieutechnologen en softwarespecialisten. Naast de lopende waterprojecten voor industrie en overheden benadrukt dit nieuwe team ook het belang van water voor de gehele samenleving. Het WaterVille-project is daarvan een mooi resultaat.
Optimaal waterbeheer
“DreamVille kan je bekijken als een tijdelijke stad, met een waterinfrastructuur die telkens opnieuw in de weken voor het festival wordt opgebouwd. Tijdens de vijf festivaldagen verblijven er 38 000 mensen die allemaal douchen, het toilet gebruiken … Er is zelfs een wassalon! Binnen WaterVille willen we maximaal data verzamelen over het waterverbruik van de festivalgangers”, zegt Wim Schiettecatte. “We gebruiken slimme watermeters om het verbruikspatroon nauwgezet in kaart te brengen. Zo krijgen we meer inzicht in het gedrag van een grote groep mensen. In een stedelijke omgeving is dat nu nog niet aan de orde: de stand van een watermeter wordt maar eenmaal per jaar opgenomen. Met de nieuwe data gaan we onder andere na of het mogelijk is om een waternetwerk scherper te dimensioneren en het aanbod beter op de vraag af te stemmen.” Via een KMO-studie gingen VITO-onderzoekers in 2015 al van start met een dagelijkse uitlezing van enkele lokale debietmeters op DreamVille. Bij de start van WaterVille, in de zomer van 2016, werd het waterverbruik al op veel meer plaatsen gemeten en waren er elke tien minuten nieuwe metingen beschikbaar, via het Sigfox-datanetwerk. Wim Schiettecatte: “In juli 2017 zal het mogelijk zijn om live gegevens uit te lezen en te koppelen aan het aantal bezoekers van een douchezone. Die worden nu al geregistreerd via de polsbandjes. Dat laat een meer gepersonaliseerde benadering van watergebruik toe en opent zo een nieuwe wereld voor optimaal waterbeheer.”
Collectief gedrag aanpassen (nudging)
Een tweede luik van WaterVille omvat dan ook een studie naar het gedrag van de DreamVille-bezoekers. Die resultaten wil WMT, ondersteund door het VITO Transitie Platform, inzetten in een breed onderzoek naar transitiedenken en water wise societies. “De hamvraag is: hoe maak je van waterbesparing een vanzelfsprekende keuze voor mensen?” zegt socioloog Yves De Weerdt. “Als je technologie combineert met kennis over gedrag, creëer je nieuwe mogelijkheden. Gedrag hangt van veel factoren af: leeftijd, gender, individuele noden, het voorbeeld van vrienden, het collectieve gevoel op een festival, de weersomstandigheden … Daar zal je ook je communicatie aan moeten aanpassen: heel sec over waterverbruik communiceren of er bijvoorbeeld een simulatiespel van maken?” VITO werkt voor WaterVille nauw samen met het team van Love Tomorrow, het duurzaamheidsplatform van Tomorrowland. Zij kennen hun publiek en kunnen de haalbaarheid van out-of-the-box-ideeën goed inschatten. Yves De Weerdt: “Kiezen voor duurzaamheid en tegelijk voor het comfort van de bezoekers, daar zit de uitdaging. Momenteel ontwikkelen de WaterVille-partners een sanitaire unit waarin op creatieve wijze gecommuniceerd wordt met de gebruiker over haar of zijn waterverbruik. We kijken zo wat er gebeurt als bezoekers hun eigen waterverbruik kunnen toetsen aan de gehele groep, dankzij informatieve displays en het gebruik van sfeerverlichting. Maar steeds met als doel om van waterbesparing de logische en vanzelfsprekende optie te maken, niet als een verplicht nummertje. We moeten weg van het idee dat duurzaamheid altijd comfortverlies betekent.”
Smart cities
Het WaterVille-project omvat meerdere edities van Tomorrowland. Het jaar 2016 was de referentiemeting waarmee het waterverbruik van de volgende edities wordt vergeleken. Wim Schiettecatte: “In 2017 gaan we op basis van de eerste data verschillende gedragsmaatregelen uitproberen en technologische innovaties voor de sanitaire units testen. Zo streven we in 2018 naar een maximale waterbesparing. De multidisciplinaire benadering binnen WaterVille leidt tot nieuwe inzichten die we willen inzetten binnen het ruimere onderzoek naar smart cities. We streven ook naar een maximale valorisatie van de projectresultaten bij alle deelnemende projectpartners, elk met hun specifieke doelgroep en productengamma. En voor een optimale uitwisseling van ideeën en kennis voorzien we een jaarlijkse transitieworkshop met de evenementensector, drinkwatermaatschappijen en de overheid. De vertaalslag van resultaten uit een multiculturele festivalomgeving naar een stedelijke context dient kritisch te gebeuren en in overleg met alle stakeholders.” WaterVille wordt mee gefinancierd door het Milieu- en energietechnologie Innovatie Platform (MIP). VITO werkt binnen het project samen met Love Tomorrow (duurzaamheidsplatform Tomorrowland), Hydroko (slimme meters), Forwrd (datacommunicatie en -verwerking), Pidpa (watermaatschappij), MTD (waterinfrastructuur) en Van Overbeek (sanitaire units).
