Bedrijven zetten zich steeds meer in om te verduurzamen, en daarbij houden ze best ook rekening met de locatie van hun vestiging en de ruimte eromheen. Om hen hierin bij te staan heeft VITO een nieuwe dienstverlening opgezet. Door uiteenlopende gegevensbronnen te gebruiken wordt het potentieel van een bedrijfslocatie nauwkeurig en breed in kaart gebracht, en dit op maat van het bedrijf.
De impact van een locatie valt nauwelijks te onderschatten voor de werking en het succes van een modern bedrijf. Is de energiebevoorrading verzekerd, met liefst zo veel mogelijk groene en betaalbare energie? Zijn er mogelijkheden om duurzamer om te springen met natuurlijke hulpbronnen in de omgeving van een bedrijf (bijvoorbeeld regenwater in plaats van grondwater)? Rijmt de bedrijfslocatie met de andere activiteiten en locaties in de supply chain? En, tot slot, is ze ook vlot bereikbaar voor medewerkers?
Duurzaamheidsuitdagingen van bedrijven aanpakken
In de zoektocht naar mogelijkheden om te verduurzamen moeten bedrijven rekening houden met de sterktes en de zwaktes die hun locatie vandaag kenmerken, maar ook met toekomstige uitdagingen in uiteenlopende domeinen, van klimaat en milieu tot logistiek en mobiliteit. Omdat VITO in al die domeinen actief is, ontstond het idee om een nieuwe dienstverlening op poten te zetten voor bedrijven om de mogelijkheden te verkennen die hun locatie te bieden heeft op het vlak van duurzaamheid, in eerste instantie in Vlaanderen maar eventueel ook daarbuiten. ‘Binnen onze afdeling Ruimtelijke Milieu-Aspecten doen we vaak studies en opdrachten rond ruimtelijke ordening voor beleidsmakers van overheden’, zegt Karolien Vermeiren van VITO. ‘We merken echter dat ook bedrijven almaar meer belang hechten aan de ruimtelijke context. Ze hebben meestal vele en uiteenlopende transitiepaden om te verduurzamen op hun verlanglijstje staan en beseffen dat hun locatie daar een belangrijke rol in speelt om deze al dan niet te ondersteunen. Om in te schatten welke de mogelijkheden en/of beperkingen zijn, zijn ze op zoek naar begeleiding.’
Supply chain optimaliseren
Met MooV heeft VITO een service ontwikkeld om bedrijven te helpen bij het optimaliseren van hun supply chain. ‘Logistiek is natuurlijk een cruciaal element in de duurzaamheidsuitdaging van een bedrijf’, zegt Annelies De Meyer van VITO. ‘Als een bedrijf iets wil veranderen in zijn supply chain, zoals een verhuis naar een nieuwe locatie of een overgang naar multimodaal transport, heeft dit gevolgen op de korte en de lange termijn, en dit op zowel economisch, ecologisch als sociaal vlak. Met MooV kunnen we de huidige supply chain nabootsen en vervolgens de impact van dergelijke beslissingen bepalen. We voelden dat we met onze ervaring met MooV konden bijdragen aan de nieuwe dienstverlening om het potentieel van een bedrijfslocatie in de hele keten in kaart te brengen.’
Centraal in de nieuwe dienstverlening staat de ontwikkeling van een ‘paspoort voor duurzame bedrijfslocaties’. Dit kan gebeuren vanuit de vraag van een welbepaald bedrijf, vertrekkende vanuit een specifieke locatie en op basis van de gegevens die daarover beschikbaar zijn (rond ruimtelijke ordening, water, energie, mobiliteit). Vermeiren: ‘We stellen dan een soort van menukaart samen met allerlei data en indicatoren die van belang kunnen zijn voor een bedrijf.’ Maar het kan ook andersom, wanneer gezocht wordt naar een nieuwe locatie (eventueel voor een uitbreiding van activiteiten) die aan welbepaalde criteria moet voldoen en waarbij de criteria dan afhangen van de specifieke activiteiten van het bedrijf maar ook van eventuele bestaande vestigingen. ‘Met onze optimalisatietools wordt dan gezocht naar een locatie die aan de meeste criteria voldoet.’
Duurzame bedrijventerreinen kunnen slim gebruik maken van omgevingskenmerken
Vermeiren stelde het idee voor op de laatste editie van de Clean Vision Summit van VITO die in juni 2022 plaatsvond in Gent. Daar merkte ze interesse bij de aanwezige bedrijven. ‘Bedrijven die bekommerd zijn om duurzaamheid zijn hier echt wel mee bezig. Je ziet dat trouwens ook aan de populariteit van concepten zoals een energiehub. Zeker in tijden waarin de energieprijzen de pan uit swingen en de toekomst op dit vlak allesbehalve voorspelbaar is, willen bedrijven weten van welke omgevingskenmerken ze optimaal kunnen gebruikmaken zoals bijvoorbeeld capaciteit om windturbines te installeren of van energie-uitwisseling met bedrijven in de buurt.’
Bedrijven die geïnteresseerd zijn in het duurzaamheidspaspoort kunnen aankloppen bij VITO. Afhankelijk van hun vraag (en hoe concreet en specifiek die is) gaan experts van de verschillende VITO-units en -afdelingen aan de slag. ‘De sterkte van onze gezamenlijke service is de combinatie van het potentieel van de bedrijfslocatie in ruimtelijke zin met het potentieel van de locatie in de bredere supply chain van het bedrijf, en dit zowel nu als in de toekomst. Zo kunnen bedrijven waardevolle inzichten verwerven en kunnen ze strategische, duurzame beslissingen maken’, zegt De Meyer.
Met de nieuwe dienstverlening helpt VITO ook om het (Vlaamse) beleid, en de concrete gevolgen daarvan, tot bij de bedrijven te brengen. ‘Bedrijven kunnen zo over een menukaart beschikken van objectieve data over wat een duurzame locatie voor hen precies betekent. Een kaart die bovendien op maat is gemaakt’, aldus Vermeiren.
Zeker in Vlaanderen, waar de ruimte schaars is en een optimale bedrijfslocatie vinden sowieso al een hele uitdaging vormt, heeft deze sterk op data gebaseerde dienstverlening toekomst. Ook al omdat de situatie continu verandert, bijvoorbeeld op het gebied van hulpbronnen (bijvoorbeeld water), van logistiek of van beleid. De Meyer: ‘Bovendien valt het te verwachten dat de overheid straks ook bepaalde basisvereisten zal opleggen aan bedrijfslocaties op het vlak van duurzaamheid. ‘Als bedrijf wil je dan natuurlijk graag weten hoe je eigen locatie scoort.’
