Balmatt-site

In februari 2021 besliste de Raad van bestuur van VITO om de diepegeothermiecentrale op de Balmatt-site in Mol opnieuw op te starten voor een onderzoeksprogramma van een jaar. De belangrijkste doelstelling is de hydraulische en seismologische karakteristieken van het ondergronds reservoir beter te begrijpen.

Balmatt-centrale 2.0

Voorafgaand onderzoek heeft geleid tot een aantal aanpassingen aan de aardwarmtecentrale op de Balmatt-site en aan het seismometernetwerk. De aanpassingen moeten in eerste instantie nauwkeuriger onderzoek naar de oorzaak van de geïnduceerde trillingen mogelijk maken alsook een zo correct mogelijke inschatting van de risico’s op aan het oppervlak voelbare trillingen. 

Eerst en vooral is de centrale nu uitgerust met een spanningsbeveiliging om de gevolgen van een stroomuitval op te vangen. Daarnaast is er ook een drukbehoudsysteem aangebracht op de injectieput, dat voort op punt wordt gesteld. Omdat ook het vrijkomen van gas uit het opgepompte water tot drukschommelingen kan leiden, hebben de VITO-onderzoekers de kans dat er ontgassing optreedt in de injectieput verlaagd door de werkingsdruk te verhogen en de injectietubing te verlengen. Vanuit de vaststelling dat een hoger pompdebiet een verhoogde injectiedruk veroorzaakte werd de pomp vervangen door een type dat lagere debieten kan leveren dan de oorspronkelijke pomp.

Verfijnd seismometernetwerk

Een uiterst belangrijke aanpassing was het verfijnen van het seismometernetwerk. De onderzoekers kunnen nu een beroep doen op 16 seismometers, gepositioneerd op verschillende locaties en dieptes, gaande van het grondoppervlak (dicht bij het centrum van Dessel) en van 30 m tot 2 km diep.

De uitbreiding was nodig om:

• meer trillingen te detecteren met lage magnitude (vanaf M_{L corr} 0.0);
• de locatie van de bevingen nauwkeuriger te kunnen bepalen;
• een beter begrip te verwerven van de bronmechanismen;
• informatie te bekomen over de sterkte van de trillingen aan het oppervlak;
• na te gaan hoe vaak trillingen van een bepaalde magnitude voorkomen (magnitude-frequentierelatie).

De meer gedetailleerde informatie die hierdoor wordt bekomen, moet meer inzicht geven in het seismologisch gedrag van de diepe ondergrond onder Mol en Dessel, de oorzaken van de microseismiciteit, en de relatie tussen de activiteiten op de geothermiesite en de trillingen, en uiteindelijk om een betere inschatting te kunnen maken van het seismisch risico.

Naar een veilige duurzame energiebron

Tussen februari en april 2021 werden de laatste voorbereidingen getroffen voor de heropstart. Vanaf 20 april vonden de eerste tests plaats. Initieel moesten de tests nagaan of de installaties en onderdelen nog goed functioneerden. Geleidelijk aan werd ook de systeemdruk van de installaties verhoogd tot meer dan 50 bar, om het vrijkomen van gassen uit de opgepompte pekel tegen te gaan.

Stapsgewijs werden de testfasen steeds langer en het debiet verhoogd. Het maximale debiet waaraan geproduceerd en geïnjecteerd werd was 25 m³/uur. Hiermee werd een maximale injectiedruk bereikt van circa 90 bar. De laatste en tot nu toe langste testfase is eind november 2021 gestart en is midden februari 2022 nog steeds lopend. De langere testfasen laten toe om meer betrouwbare inschattingen te maken van de stromingseigenschappen van het reservoir. Daarnaast evalueren de onderzoekers de reeds doorgevoerde aanpassingen aan de centrale.

Van november 2021 tot november 2022 zijn er vier testfasen verlopen, waarvan een paar van ruim vier maanden lang. De centrale heeft daarbij 206 000 m³ water opgepompt en 7 935 MWh warmte geleverd aan het warmtenet van VITO, SCK-CEN en Belgoprocess. Dit brengt het totaal van alle testfasen op een besparing 912 500 m³ aardgas, wat overeenkomt met het gemiddeld jaarverbruik van 466 gezinnen.

Update 16/11/2022

Het uitgebreide seismometernetwerk detecteert meer en kleinere trillingen. Van 254 trillingen konden locatie en magnitude worden bepaald. Doorgaans ligt de magnitude tussen ML corr -0,7 en 0,1. Bij 7 trillingen bedroeg de ML 1,0 of meer. Een daarvan deed zich voor tijdens het opstarten van testfase 11. Toen heeft het seismisch monitoringnetwerk op en rond de aardwarmtecentrale op 16 november 2022 rond 10 uur ‘s morgens (08:59:04 UTC) een trilling gedetecteerd met een magnitude van ML van 2,1. Deze beving was voelbaar in de directe omgeving.

Op basis van de magnitude en de piekgrondversnelling (PGA) viel de beving in het rode bereik van het stoplichtsysteem van de aardwarmtecentrale. Dit betekent dat de centrale op een gecontroleerde manier is stopgezet. Verdere stappen zullen worden bepaald na bijkomende onderzoek van de plaatsgevonden trillingen in samenwerking met externe experten en in overleg met de bevoegde instanties.

Op vraag van VITO hebben de bewoners van Mol en Dessel melding gedaan van wat ze gevoeld hebben van deze trilling. Zo kunnen onderzoekers de bovengrondse effecten van de trilling nauwkeurig in kaart brengen.